آشنایی با تئوری فازی

تاریخچه : تاریخچه کاربرد  فازی اولین  مرتبه در سال 1926  توسط یکی از فلا سفه  بنام کریستین اسمانز بر می گردد که در کتاب فلسفه کلیت و فرضیه مسیر تکامل را در رابطه با مفاهیم مبهم و غیر دقیق ارائه نموده است . پس ازآن در سا ل 1937 توسط ماکس بلک فیلسوف کوانتوم مقاله ای تحت عنوان “ابهام” منتشر گردید که برای اولین بار منجر به  تعریف منحنی عضویت گردید در  سال 1965پرفسور لطفی عسگرزاده استاد  ایرانی الاصل دانشگاه برکلی کالیفرنیا اولین مقاله خود را تحت عنوان “مجموعه های فازی” منتشر نمود . پرفسور عسگرزاده در سال 1921 در باکو متولد شد . از سن 10 تا 23 سالگی در تهران سکونت داشت او در سا ل 1942 موفق به کسب مدرک لیسانس در رشته برق از دانشگاه تهران گردید و در سال 1946 فارغ التحصیل همان رشته انسیتوی تکنولوژی ماساچوست در بوستون شد و درسال 1951 نیز به درجه دکترای برق گرایش کنترل نایل آمد و در دانشگاه کلمبیا مشغول به تدریس گردید . پس از آن ریاست بخش برق دانشگاه برکلی کالیفرنیای آمریکا را به عهده داشت . در حال حاضر استاد آن دانشگاه می باشد . اولین کنفرانس فازی در کشور آمریکا در شهر استین تکزاس برگزار گردید .

اولين كاربرد عملي اين فرضيه در سال 1974 بود ، هنگامي كه ممداني و اصيليان از منطق فازي براي تنظيم يك موتور بخار استفاده كردند.گام بعدي در سال 1985 بود،هنگامي كه محققين در آزمايشگاه بل اولين تراشه اي را كه بر پايه منطق فازي بود ساختند.اين تراشه منجر به ساخت بسياري از محصولات مانند دروبين هاي فيلم برداري ،اجاق هاي پخت و… شد. شركت omron در سال 1993 اولين كامپيوتر مبتني بر منطق فازي را ساخت . امروزه منطق فازي مي رود كه يكي از سريع ‌الرشد ترين شاخه‌هاي هوش مصنوعي شود و ژاپن در سال 1991 کلمه فازی را به عنوان کلمه سال انتخاب کرد .

ایده نظریه مجموعه فازی با این عبارت توسط پرفسور لطفی زاده مطرح شد : “ما نیازمند یک نوع دیگری از ریاضیات هستیم تا بتوانیم ابهامات و عدم دقت رویدادها را مدل سازی نماییم مدلی که متفاوت از نظریه احتمالات است .”

کاربردهای تئوری فازی

از منطق کلاسیک تا فازی

منطق ، مطالعه ی روشها و اصول استدلال می باشد و استدلال به معنای به دست آوردن گزاره ها و نتایج جدید از گزاره های موجود است .

استدلال تقریبی : بدست آوردن نتایج نادقیق و تقریبی (گزاره های فازی) از مجموعه شرایط نادقیق.

منطق کلاسیک

منطق عطف

منطق فصل

fuzzy control system

یک سیستم فازی شامل چهار بخش است: پایگاه قواعد فازی موتور استنتاج فازی فازی ساز غیر فازی ساز

مانند منطق بولي، منطق فازي نيز مي‌تواند از قانون “اگر ‹شرط› آنگاه ‹عمل›” استفاده كند . براي مثال قانوني براي تهويه مطبوع مي تواند به اين صورت باشد : “اگر اتاق گرم و مرطوب است آنگاه دستگاه را روشن كن” اما برخلاف منطق بولي ، قسمت شرط با عبارات صحيح يا غلط سنجيده نمي شود ، بلكه با درجه درستي مورد ارزيابي قرار مي گيرد .

قواعد اگر – آنگاه فازی

اگر < گزاره فازی > آنگاه  <گزاره فازی>

انواع گزاره فازی :

• x is a
• x is s or x is not m

 تفسیر قواعد اگر- آنگاه فازی

ما می توانیم قواعد اگر-آنگاه فازی را با جایگزینی – و λوν با مکمل فازی ، اجتماع و اشتراک فازی تفسیر نماییم . از آنجا که چند نوع عملگر مکمل ، اجتماع و اشتراک فازی وجود دارد ، تفسیرهای متعددی می تواند برای قواعد اگر-آنگاه فازی ارایه شود .

اجتماع

اجتماع دو مجموعه فازي a,b  برابر با بزرگترين درجه است . به عنوان مثال ، اجتماع مقادير فازي 0.7 و 0.5 برابرست با 0.7 .

اشتراك

اشتراك دو مجموعه فازي a,b  برابر با كوچكترين درجه است. به عنوان مثال،اجتماع مقادير فازي 0.7 و 0.5 برابرست با 0.5 .

متمم

متمم مجموعه فازي a با كم كردن آن عدد از يك بدست مي آيد. براي مثال متمم مقدار فازي 0.7 برابرست با 0.3 .

تعیین توابع تعلق روابط فازی

برای رابط and از اشتراک فازی استفاده کنید:

x is a and y is b           μ_a∩b  (x,y)=t[ μ_a(x), _μb(y)]                                                : 1

برای رابط or از اجتماع فازی استفاده کنید:

x is a or y is b             μ_aub  (x,y)=s[ μ_a(x), μ_b(y)]                                                 :2

تعیین توابع تعلق روابط فازی

برای رابط not از مکمل فازی استفاده کنید:

fp=(x1  is s and x2 not f) or x3 is mμfp  (x1 , x2 ,x3)=s{ t[ μs(x1) , c( μf(x2)) ] , μm(x3) }                                                    :3

متغیر زبانی چیست ؟

اگر یک متغیر بتواند واژه هایی را به عنوان مقدار خود بپذیرد آنگاه یک متغیر زبانی نامیده می شود.

متغیرهای زبانی در واقع توسعه ی متغیرهای عددی می باشند که می توانند مجموعه های فازی را به عنوان مقادیر خود بپذیرند .

مثال : سرعت یک ماشین، متغیر x است که مقادیری در محدوده ی [0,vmax]می پذیرد . اکنون ما سه مجموعه ی فازی  کند و تند و متوسط را به صورت زیر تعریف می کنیم :

یک متغیر زبانی بوسیله ی چهار پارامتر (x,t,u,m) مشخص میگردد که: x: نام متغیر زبانی است t: مجموعه مقادیر زبانی است که x اختیار می کند u: دامنه فیزیکی واقعی است که در آن متغیر زبانی x مقادیر کمی خود را اختیار می کند m: یک قاعده ی لغوی است که هر مقدار زبانی در t را به یک مجموعه ی فازی در u مرتبط می سازد.

روش چهار مرحله ای استفاده از منطق فازی.اين چهار مرحله عبارتند از:  1)فازي كردن 2)استنتاج  3)تركيب و ساخت 4)بر گرداندن از حالت فازي

فازي كردن : در اين مرحله واقعيات بر اساس سيستم فازي تعريف مي شوند.ابتدا بايد ورودي و خروجي سيستم معرفي شده،سپس قوانين اگر – آنگاه مناسب به كار گرفته شوند . براي ساخت تابع عضويت بايستي از داده هاي خام استفاده شود . حال سيستم براي اعمال منطق فازي آماده است .

استنتاج : هنگامي كه ورودي ها به سيستم مي رسنداستنتاج، همه قوانين اگر – آنگاه را مورد ارزيابي قرار مي دهد و درجه درستي آنها را مشخص مي كند.اگر يك ورودي داده شده به طور صريح با يك قانون اگر – آنگاه مشخص نشده باشد ، آنگاه تطابق بخشي مورد استفاده قرار مي گيرد تا جوابي مشخص شود.راههاي متعددي براي پيدا كردن پاسخ بخشي وجود دارد كه البته فراتر از حد اين مقاله ميباشند .

قواعد استنتاج :

مقدمه اول : x ، a است. مقدمه دوم : اگرx ، a باشد آنگاه y ، b است. نتیجه : y ، b است.

پیش فرض : گوجه خیلی قرمز است. دلالت : اگر گوجه قرمز باشد گوجه رسیده است . نتیجه :گوجه خیلی رسیده است . یعنی قرمز بودن بر رسیده بودن گوجه دلالت می کند . حال اگر خیلی قرمز باشد درنتیجه خیلی رسیده است.

ساخت : در اين قسمت براي بدست آوردن يك نتيجه كلي تمامي مقادير بدست آمده از قسمت استنتاج با هم تركيب مي شوند.قوانين فازي مختلف نتايج مختلفي خواهند داشت. بنابراين ضروري است تا همه قوانين در نظر گرفته شوند. براي اين منظور روشهاي متعددي وجود دارند كه توضيح همه آنها در اين مقاله نمي گنجد .

بازگرداندن از حالت فازي : در اين مرحله مقدار فازي بدست آمده از قسمت ساخت به يك داده قابل استفاده تبديل مي شود. اين قسمت از كار اغلب پيچيده است چون مجموعه فازي نبايستي مستقيما به داده قابل استفاده تبديل شود. از آنجا كه كنترلگر هاي سيستم هاي فيزيكي به سيگنال هاي گسسته نياز دارند،اين مرحله بسيار مهم مي باشد.

کاستی ها

منطق فازي و منطق بولي هر دو بر پايه واقعيات مي باشند . با اين تفاوت كه منطق فازي توانايي كاركردن با داده هاي مبهم را نيز داراست . با اين وجود منطق فازي هنوز قادر به حل بعضي مسائل نيست : عضويت در يك مجموعه فازي شديدا بر پايه داده هاي معين است. به عبارت ديگر ،  منطق فازي هيچ ادراكي از گمان ها،تعقل،شك يا ناسازگاري شواهد ندارد . بسياري از سيستم ها، مانند آنچه در بحث كاربرد گفته شدمي‌توانند از منطق فازي بدون هيچ مشكلي استفاده كنند . چون نياز به هيچ تصميم گيري دروني و فكري ندارند.اما بعضي سيستم ها به منطق پيچيده تري نياز دارند تا بتوانند به بيان گمان ، تعقل و … بپردازند .

نتیجه گیری

با وجود اينكه منطق فازي از حل بعضي مسائل عاجز است(مانند مثال قبل) ولي به جزء لاينفك روشهاي حل مساله در هوش مصنوعي بدل شده است . كه راه ساده اي را براي ساخت نتيجه صريح بر پايه اطلاعات ورودي غير صريح ، مبهم،نويز دار و مفقود شده مهيا مي سازد . در نتيجه منطق فازي به ابزار ساده اي براي مدل كردن پيچيدگيهاي دنياي واقعي بدل شده است . اين مدل ها معمولا از موارد مشابه خود بسيار دقيق تر بوده و نتايج دقيقتري به ما ارائه مي دهند . به همين دليل منطق فازي پتانسيل لازم را براي صرفه جويي وقت و هزينه ها در توسعه محصولات خواهد داشت . مزايايي كه كمتر شركت و موسسه اي قادر به ناديده گرفتن آن است .

همان طور که در مفهوم فازی و مجموعه فازی اشاره شد، فازی همراه با خود یک مفهوم عدم قطعیت دارد. همین مفهوم عدم قطعیت است که باعث می‌شود تا منطق فازی نسبت به منطق کلاسیک به ذهن انسان نزدیک‌تر باشد.

منطق دودویی یا کلاسیک و پیرو آن مفهوم دیجیتال که از همین مفهوم دو دویی نشئت می‌گیرد به طور وسیعی ای در تفکرات بعد از رنسانس به ویژه در مغرب زمین رواج پیدا کرد. به طور کلی بسیاری از متفکران دنیای غرب در بعد از رنسانس بر این باور بوده‌اند که باید نگاه بشر به علوم و محیط پیرامون، یک نگاه ساده و قابل تعریف باشد. آنها معتقد بودند موضوعاتی که در دنیای واقع قابل لمس بوده و می‌توان روابط آنها را در قالب یک منطق مشخص تعیین کرد، قابل طرح هستند. به عبارت دیگر در بعد از رنسانس به موضوعات با یک نگاه ساده نگریسته شد.

همین سادگی در نگاه بود که باعث پیشرفت‌های متعددی در تمدن غرب گشت. چراکه وقتی آنها نگاهشان به واقعیت‌های دنیای مادی یک نگاه ساده شد، توانستند روابط موجود رو در قالب یک منطق قابل درک تعریف کنند. این جا، جایی بود که منطق دودویی یا همان منطق کلاسیک به کمک آمد و بشر توانست بسیاری از روابط دنیای واقع را در قالب منطق کلاسیک تعبیر و تفسیر کند و متعاقب آن برای بسیاری از مشکلات موجود خود راه حل‌های منطقی ارائه نماید. همین امر سبب رشد تدریجی بشر در علم و فناوری شد.

از طرف دیگر همچنان هستند بسیاری از روابط دنیای واقع که نمی‌توان آنها را با یک نگاه ساده و به کمک منطق کلاسیک تعبیر و تفسیر نمود. یا حداقل می‌توان این طور گفت که با کمک منطق کلاسیک نمی‌توان تمام مسائل دنیای واقع را به صورت کامل و بدون نقص تعبیر کرد. به همین جهت راه حل هایی که با استفاده از منطق کلاسیک برای برخی مسائل دنیای واقع ارائه می‌شود، راه حل‌هایی هستند که می‌توانند درصدی از مسئله مورد نظر را پوشش دهند و نمی‌توان گفت که راه حل‌های کاملی هستند.

این امر به ویژه در دنیای امروز که بشر با مسائل و معضلات عدیده و پیچیده‌ای در زندگی خود روبرو است بیشتر نمایان می‌شود. در چنین شرایطی هست که منطق فازی در برابر منطق کلاسیک پا به عرصه می‌گذارد.

بیش از هرچیز باید گفت که مفهوم فازی مفهومی جدا از مفهوم کلاسیک نیست. به عبارت دیگر می‌توان این طور گفت که مفهوم فازی، مفهوم کلاسیک را نیز در بر دارد. نوع نگاه منطق فازی به مسائل دنیای واقع، پیچیده تر از نگاه منطق کلاسیک است.

در منطق فازی، واقعیت‌های دنیای مادی با روابط پیچیده تری نسبت به منطق کلاسیک بیان، تعبیر و تفسیر می شوند. همین امر باعث می‌شود بسیاری از مسائل که با منطق کلاسیک امکان ارائه راه حل کامل و جامع برایشان وجود نداشته است با کمک منطق فازی، اگرچه سخت و پیچیده، قابل حل شوند.

شاید بتوان این طور گفت که نگاه مفهوم فازی به مسائل، به نگاه مردم مشرق زمین نزدیک‌تر باشد. شاید به همین علت باشد که ژاپن یکی از پیشرو ترین کشورها در استفاده از منطق فازی برای حل مسائل دنیای صنعت است. استفاده از منطق فازی در ایران نیز حداقل در مباحث دانشگاهی در سال‌های اخیر از رشد چشمگیری برخوردار بوده است. در حال حاضر بسیاری از پایان نامه های دانشجویان ایرانی در سطح کارشناسی ارشد و دکترا در رشته های مختلفی از جمله کامپیوتر، صنایع، کنترل و … مربوط به استفاده از منطق فازی برای حل مسائل مختلف می‌باشد

پروپوزال چيست و در تنظيم آن چه نكاتي بايد رعايت شود؟

مقدمهطرح تحقيق، مهم ترين و اصلي ترين بخش يك كار تحقيقي و پژوهشي است، طرح تحقيق ( Proposal) اصل تحقيق نيست، بلكه طرح اوليه و طرح پيشنهادي تحقيق است، طرح تحقيق در واقع شبيه طرح اوليه و پيشنهادي يك ساختمان است كه توسط ارشيتكت (پژوهشگر يا محقق) اركان اصلي آن طراحي و محاسبه شده و به صورت نقشه و ماكت ساختمان در آمده است و چنانچه يك مهندس خبره ( استاد راهنما ) به آن نگاه كند، بتواند ساختماني را ( پژوهشي را) كه بر اساس اين نقشه شكل مي گيرد، از قبل براي خود تجسم كند. پژوهشگري كه قصد تحقيق دارد، ابتدا بايد براي پژوهش مورد نظر خود طرح تحقيق بنويسد. طرح تحقيق در واقع نقشه انجام تحقيق است و راهنماي محقق براي عملياتي كردن و اجراي تحقيق است . هر چند انتخاب موضوع و فرايند تهيه و تكميل يك پروپوزال به راحتي و در مدت زماني كوتاه انجام مي شود، ولي بايد توجه داشت كه پروپوزال در واقع پيشنهاديه تحقيق بوده و به منزله نقشه هاي محاسباتي ساختمان است، لذا چنانچه با دقت و با محاسبات دقيق طراحي گردد، پژوهشگر در انجام مراحل بعدي با مشكل اساسي روبرو نخواهد شد. به عبارت ديگر چنانچه دانشجوئي عنوان پژوهش خود را درست انتخاب كرده باشد و تمامي اركان و اجزاء پروپوزال به ويژه طرح مسئله، اهميت و ارزش تحقيق، تاريخچه مطالعات، اهداف، سئوالات، فرضيه ها و روش و مراحل انجام تحقيق را به طور دقيق و كامل تهيه كرده باشد، در انجام پژوهش با مشكلاتي از جمله سر درگمي و ابهام روبرو نخواهد شد، به طوري كه گفته مي شود پژوهشگري كه طرح تحقيق خود را به طور دقيق، روشن و كامل نوشته، به نظر مي رسد بيش از 50 درصد رساله يا پايان نامه خود را تهيه كرده است.

اجزاء تشكيل دهنده طرح تحقيق  1- عنوان تحقيق  نخستين گام در انجام تحقيق، تعيين عنوان تحقيق است. هيچ پژوهشگري نمي تواند بدون مشخص شدن عنوان تحقيق، پژوهش را آغاز كند. عنوان به منزله مقصد و طرح نهايي انجام پژوهش است و لذا در تعيين و انتخاب آن توجه به نكات زير ضروري است: 1- بهتر است عنوان تحقيق نه خيلي كوتاه، نه خيلي طولاني، بلكه مختصر، جامع، رسا و غير سئوالي باشد. 2- بهتر است در ابتداي عنوان از واژه هايي چون: بررسي، ارائه الگو، مطالعه، طراحي، تحليلي بر، تبيين و ….استفاده شود. 3- بهتر است در عنوان تحقيق به نوعي متغير هاي مستقل و وابسته نشان داده شوند.  4- موضوع تحقيق بايد نو و جديد باشد.  5- عنوان پژوهش بايد ارزش تحقيق داشته باشد.  6- پژوهشگر بايد توان انجام تحقيق را داشته باشد.  7- موضوع تحقيق در حوزه كاري و تخصصي پژوهشگر باشد.  8- موضوع پژوهش بايد به گونه اي باشد كه جامعه به انجام تحقيق در مورد آن نيازمند باشد و پژوهش بتواند با نتايج خود مشكلي را از جامعه برطرف كند. 9- پژوهشگر به عنوان تحقيق و انجام پژوهش در مورد آن ميل و علاقه داشته باشد.  10- موضوع تحقيق بايد عملي و اجرائي بوده و قابليت انجام تحقيق را داشته باشد . 11- عنوان تحقيق بايد به گونه اي باشد كه هدف هاي تحقيق را بيان كند . 12- بهتر است در عنوان تحقيق، قلمرو مكاني و محدوده زماني پژوهش مشخص گردد.

2-اصطلاحات و واژه ها             معمولا تعدادي از اصطلاحات و واژه هاي فني و تخصصي مربوط به عنوان و موضوع پژوهش ( 3 تا 6 ) ارائه شده و براي هريك مختصراً از منابع اصلي و معتبر، تعريفي آورده مي شود.

3- شرح و بيان مسئله تحقيق ( طرح يك مشكل)      مسئله در واقع سئوالي است كه در ذهن پژوهشگر راجع به يك پديده، مشكل يا معضل مطرح مي شود، هدف محقق از طرح اين سئوال ريشه يابي، علت يا علل به وجود آورنده آن مشكل و يا راهكارهاي رفع آن است.  در بيان مسئله محقق بايد نكات زير را رعايت كند: 1- محقق، شواهدي بايد نشان دهد كه معضلي يا مشكلي در جامعه وجود دارد. 2- محقق بايد مشكل مطرح شده را بيان كند و ابعاد مختلف آن را به طور مستند نشان دهد. 3- محقق بايد نشان دهد که قصد او از انجام تحقیق چیست؟ کدام متغیرها را قصد دارد مطالعه کند؟ نحوه ي مطالعه متغیرها ( اثر، رابطه یا …) چگونه است. 4- پژوهشگر در پایان بهتر است محدوده زمانی و قلمرو زمانی تحقیق را هم مشخص کند. بطورکلی مسئله تحقیق باید مشکل را مطرح کند، ابعاد آنرا مستند نشان دهد، انگیزه پژوهشگر را بیان کند ، متغیرها را نشان داده، نحوه بررسی آنها را روشن نموده و محدوده مکانی و زمانی تحقیق را تعیین نماید. 4-اهمیت و ضرورت موضوع تحقیقدر این مورد پژوهشگر باید مشخص کند که موضوع تحقيق چه اهميتي دارد و ضرورت انجام اين پژوهش چيست و نتايج آن در چه زمينه اي از اهميت بيشتري برخوردار است. – اهمیت این تحقیق در ارتباط با نظریه های موجود چیست؟ – نتایج این تحقیق در غنا بخشیدن به ادبیات موضوع چه نقشي دارد؟ – نقش نتایج تحقیق در ارائه مدل، الگو، نظريه جدید یا توسعه و بسط نظریه های قبلی چگونه است؟ – اهمیت نتایج تحقیق برای مدیران و برنامه ریزان چیست؟ – نتایج مثبت اين تحقیق در ابعاد آموزشي و پژوهشي چه اثري دارد؟ – نتایج مثبت این تحقیق در ابعاد پژوهشی چگونه است؟

 

 

5-پیشینه تحقیقبرای اینکه پژوهشگر تحقیقات خود را در راستای پژوهش های هم خانواده قرار دهد و آن را با دستاوردهای تحقیقات دیگران هماهنگ کند، نیاز دارد با مراجعه به اسناد و مدارک پیرامون موضوع و مسئله ای که برای تحقیق انتخاب کرده، آگاهی خود را گسترش دهد. هدف از گنجاندن بخش پیشینه تحقیق و ادبيات موضوع، توجه به نكات زير است : 1-برقراری ارتباطی منطقی میان اطلاعات پژوهش های قبلی با مسئله تحقیق  2-آشنایی با چارچوب نظری یا تجربی مسئله تحقیق 3-آشنایی با روش های تحقیق مورد استفاده در پژوهش های گذشته 4-پیشگیری از دوباره کاری 5-استفاده از تجربيات مفيد محققان قبلي 6-آگاهي از نقاط ضعف پژوهش هاي پيشينجهت دسترسي به اهداف بالا و تدوين مطالب پيشينه، رعايت نكات زير ضروري است: الف-منابع اطلاعاتي مرتبط با موضوع انتخاب گرددب- نتایج تحقیقات قبلی مطالعه، نقد و بررسی شودج- ترتيب موارد از كلي به جزئي ( عمومي به اختصاصي ) تدوين گردد

شیوه تدوین تحقیقات انجام شده

 

6-اهداف تحقیقاهداف تحقیق می تواند به دو صورت کلی و ویژه مطرح شوند: الف-هدف کلیهدف کلی مستقیماً ازموضوع تحقیق مشتق می شود. ب-اهداف ویژهاین هدف ها از مسئله پژوهش و از اهداف کلی مشتق می شوند و در واقع زیر مجموعه هدف یا اهداف کلی پژوهش هستند. این اهداف تصریح مي کنند که در این تحقیق چه چیزی انجام می شود و چه چيزي انجام نمي شود.

7- سوالات تحقیقدر صورتی که تحقیق با توجه به پیشینه پژوهش نتواند جهت خاصی را برای یافته های خود پیش بینی نماید و رابطه ی بین متغیرها را حدس بزند، می تواند به بیان سئوالات پژوهش بپردازد. در طرح سئوالات تحقيق توجه به نكات زير ضروري است:  – سئوالات پژوهش مستقیماً از اهداف تحقیق منشأ می گیرند. در سوالات تحقیق، یک نوع متغیر مطرح می شود.- – آوردن کلمه آیا در ابتدای سئوالات چندان مطلوب نیست. بهتر است تعداد سئوالات محدود، شفاف و بدون ابهام باشد.- 8-فرضیه  – فرضیه، حدس و گمان محقق در مورد علل بوجودآمدن مشكل يا ارائه راه حل هاي آن است. فرضیه، حدس و گمان محقق و در واقع جواب حدسی پژوهشگر در مورد سئوالات تحقیق است.-  – فرضیه، حدس و گمان پژوهشگر در مورد وجود تفاوت، احتمال رابطه و یا اثر بین دو یا چند متغیر است. – فرضیه، حدس و گمانی است که مبتنی بر دانش و تجربه در مورد حل یک مسئله است. – اغلب فرضیه ها حدسیاتی است که به طور منطقی از نظریه ها بر می آیند. – فرضیه جمله خبری ساده ای است که در آن دو یا چند متغیر ( مستقل و وابسته)دیده می شود. توجه: هماهنگي، همسويي و تعادل تعداد فرضيه ها با سئوالات پژوهش بسيار لازم است. براي مثال، يك فرضیه ساده این است که بگوییم: میزان سواد با تعداد اولاد رابطه دارد یا تعداد خودروها در میزان آلودگی هوا اثر دارد. توجه: صحت(تایید) یا عدم صحت فرضیه (رد) در محک آزمایش و مطالعه و تحقیق تعیین می شود، لذا پژوهشگر حق ندارد از قبل و بطور جانبدارانه در پی تأييد آن باشد و بايد بداند رد یا تأیید فرضیه هیچ گونه اثر منفی برای پژوهش و پژوهشگر ندارد.

9-روش و مراحل تحقیقيكي از اركان تحقيق و يا پژوهش كه در پروپوزال مطرح مي شود، تعيين نوع تحقيق و مراحل انجام آن است. در اين مورد محقق ضمن اشاره به نوع تحقيق، مراحل انجام آن را شامل: ابزار گردآوري داده ها، روش گردآوري اطلاعات، جامعه آماري و حجم نمونه ، روش انتخاب نمونه از جامعه آماری، ابزار تجزیه و تحلیل داده ها و بالاخره روش هاي تجزيه و تحليل داده ها( روش های تحلیل کیفی و کمی) را توضیح می دهد.

 

 

 

 

 

در زير به تعدادي از انواع تحقيق به طور مختصر اشاره مي شود. انواع تحقیق براساس هدف1-تحقیقات بنیادیاین تحقیقات در پی شناخت و کشف روابط بین پدیده ها و درک اصول و قوانین طبیعی است. این تحقیقات نظریه ها و فرضیه ها را آزمایش می کنند، قوانین علمی را کشف کرده و مرزهای دانش را توسعه می دهند. 2-تحقیقات کاربردی -این تحقیقات برداده ها ونتايج تحقیقات بنیادی تکیه دارند و در پی دستیابی به اصول و قواعدی هستند که بتوان آنها را در عمل و اجرا به کار بست. -این تحقیقات در پی شناخت علل مشکلات و حل آنها هستند و کاربردی فراگیر دارند.

3- تحقيقات توسعه اي  اين تحقيقات در پي شناخت راه هاي بهبود يا افزايش توليد و روش هاي جديد توليد كالا و خدمات بوده و عمدتأ متوجه نوآوري در فرايند ها، ابزارها و محصولات در يك زمان و مكان خاص هستند. انواع تحقيق بر اساس ماهيت و روش  تحقيقات تاريخي  اين گونه تحقيقات مربوط به موضوعات معين و مربوط به زمان گذشته است و تلاش محقق در جهت كشف حقايق پيشين از طريق جمع آوري اطلاعات و اسناد مربوط به گذشته مي باشد. تحقيقات توصيفي  هدف اين تحقيقات، توصيف عيني و منظم خصوصيات يك موقعيت يا يك موضوع است البته بدون هيچگونه دخالت يا استنتاج ذهني مثل نگرش سنجي ها و منو گرافي ها. تحقيقات موردي ، تحليل محتوا، قوم نگاري و زمينه يابي از انواع آن محسوب مي شوند . تحقيقات همبستگي  اين تحقيقات در پي كشف رابطه همبستگي بين متغير هاست. جهت محاسبه ميزان همبستگي بين دو متغير از همبستگي هاي پيرسون و اسپير من و كندال استفاده مي شود. تحقيقات علي ( علت و معلولي ) در اين تحقيقات پژوهشگر با مطالعه شرايط قبلي درصدد جستجوي علل يا روابطي براي وقوع حوادث است.  تحقيقات پيمايشي  در اين تحقيقات، محقق جهت پاسخ دادن به مسئله زمان حال و جمع آوري اطلاعات خود از روش پيمايشي و عمدتأ از تكميل پرسشنامه و يا مصاحبه استفاده مي كند و هدف محقق تعميم نتايج نمونه به جامعه بزرگتر آماري است.  تحقيقات تجربی (آزمایشگاهي) از اين تحقيقات معمولأ جهت يافتن راه حل هاي مسائل و يا پيدا كردن راهكارهايي جهت حل مشكلات در زمان حال يا آينده استفاده مي شود، در اين تحقيقات عمدتا از روابط علت و معلولي استفاده مي كنند و محل آزمايش و پژوهش معمولأ آزمايشگاه است و متغير ها براي محقق قابل كنترل مي باشد.

تحقيقات نيمه تجربي  اين تحقيقات بيشتر مربوط به تحقيقات اجتماعي است و امكان كنترل همه متغير ها براي محقق وجود ندارد ، مثل سنجش خصوصيات اجتماعي و فرهنگي افراد. تحليل محتوا  اين روش معمولا براي سنجش تحليل گفتار يا متن ها استفاده مي شود، مثل مقايسه تحليلي، روزنامه ها، مجلات، نوارها و …تحليل محتوا در مقولات مطالب عاميانه، علمي( متون مذهبي، كلامي، ادبي و …) و تحليل هاي كمي و رياضي. ابزار گرد آوري داده ها  پژوهشگر گاه جهت بدست آوردن اطلاعات به مدارك و اسناد معتبر و موثق ( كتب، منابع آماري و…) مراجعه مي كند كه اين منابع را دست دوم (second-hand) مي نامند و گاهي نيز به منابعي نياز دارد كه در دسترس پژوهشگر نيست و يا به روز نيست، كه در اين جا به گرد آوري اطلاعات از طريق ميداني (survey) يعني تهيه پرسشنامه ، مصاحبه و مشاهده نيازدارد. ابزار تحليل داده ها  در تهيه جداول، تدوين نمودارها، فرآوري ، دسته بندي ، استخراج و تحليل بهتر داده ها از انواع نرم افزار هاي كامپيوتري چون Spss، excel، GISو… استفاده مي شود.  روش هاي تجزيه و تحليل داده ها  انواع روش هاي تجزيه و تحليل داده هاعبارتند از روش هاي تحليل كيفي و كمي ( آمار توصيفي و استنباطي )  جامعه آماري و حجم نمونه  در اين قسمت جامعه آماري مورد نظر مشخص شد، روش تعيين تعداد نمونه به طور شفاف بيان مي شود و نيزبه نحوه انتخاب نمونه ها از جامعه آماري نيز اشاره مي شود.  10- كاربرد نتايج تحقيق  در اين مورد پژوهشگر به گروه ها، سازمان ها و نهاد هاي استفاده كننده از نتايج تحقيق اشاره مي كند.  11- محدوديت هاي تحقيق  در اين مورد محقق با بيان محدوديت هايي كه سر راه تحقيق است، به خواننده پيام مي دهد كه در مورد فرايند تحقيق قضاوت عادلانه اي داشته باشد. در هر تحقيق تعدادي از محدوديت هاي احتمالي به شرح زير مي تواند سر راه محقق قرار گيرد: – كمبود منابع علمي  – كمبود منابع مالي  – ضعف همكاري سازمان ها و نهاد ها  – گرفتاري هاي شخصي محقق  – كمبود زمان در اختيار  – تعداد و متغيرهاي ناخواسته  – ناهماهنگي اساتيد راهنما

 

 

ئین نگارش پایان نامه هاى کارشناسى ، کارشناسى ارشد و دکتری

پایان نامه به لحاظ نگارش داراى دو وجه قابل تأمل است: 1- مکان نوشتن مطالب در هر صفحه پایان نامه، نحوه حاشیه بندى، شماره گذارى، ارجاعات، صفحات وبخشها، معادلات، تصاویر، جداول و منحنى ها. 2- ترتیب ساختارى ارائه مطالب در جزء جزء پایان نامه. ابعاد حیاتى تر و راهگشاى دو محور فوق طى دو فصل مورد تعمق قرار خواهند گرفت. 3-محتوای فصول پایان‏نامه 4،2،1- نحوه تنظیم مطالب: اهم نکاتى که مى بایست در مورد ابعاد کاغذ پایان نامه، نحوه تنظیم و کادربندى براى انعکاس مطالب در روى کاغذ رعایت گردد عبارتنداز: • از کاغذ مرغوب و در قطع A4 به منظور نگارش پایان نامه استفاده شود. در مواردى که نیاز به کاغذ در قطع بزرگتر است،‌ ضمن استفاده از اندازه هاى استاندارد رده A به هنگام ضمیمه نمودن کاغذ مربوطه، به اندازه A4 تا شده و حتماً‌داخل صحافى قرار داده شود. • در تحریر متن، معادلات ریاضى، جداول و نمودارها از کامپیوتر و نرم افزارهاى فارسى موجود استفاده گردد. • اندازه حروف به هنگام استفاده از نرم افزار کامپیوترى، Pt 12 تا 14، بافونت Lotus یا Zar بوده ودر تمام متن یکسان باشد. • تا حد امکان از عکس و تصویر براى انعکاس مطالب استفاده نشده و از شماتیک هاى گویا بهره گرفته شود.در صورتیکه تصویرى بصورت کپى در پایان نامه ارائه شود، بدیهى است باید کاملا واضح بوده و از کیفیت خوبى برخوردار باشد. • حواشى بالا و پایین کاغذ به ترتیب 5/2 و 5/2 سانتى متر و از راست و چپ نیز به ترتیب 3 و 2 سانتى متر باشند.صفحات بصورت 18 سطرى و یا 24 سطرى تایپ شوند. • جملات متن حتى الامکان کوتاه و مطابق قواعد دستور زبان فارسى و بصورت مجهول نوشته شده باشد. • از نگارش کلمات لاتین در متن پروژه، روى اشکال و جداول خوددارى شود. معادل لاتین پس از مشخص شدن به وسیله شماره اى که بالاى معادل فارسى آن کلمه تایپ مى شود، در زیرنویس پایین صفحه با شماره عدد فارسى آورده شود. در هر صفحه، شماره هاى زیرنویس بصورت دو ستونه در زیر نیم خطى درسمت چپ کاغذ، از یک آغاز و به ترتیب افزایش می‏یابند. بطوریکه در هر سطر از زیرنویس صفحه حداکثر دو کلمه انگلیسى معادل تایپ مى گردد که، کلمه اول از سمت چپ و کلمه دوم از میانه صفحه تحریر مى گردد. سایر کلمات انگلیسى نیز در سطور بعدى، به همین ترتیب درج مى شوند. اگر پیدا کردن معادل فارسى براى کلمه اى خاص مثلاً یک مقاله لاتین بسیار مشکل بود ، ‌مى توان تلفظ لاتین کلمه را با حروف فارسى نوشته و در زیر نویس اصل کلمه لاتین را نوشت. لازم به ذکر است که در صورت تمایل می‏توان به جاى استفاده از زیر نویس در پایان هر صفحه، از پى نوشت در انتهاى هر فصل استفاده نمود. بدیهى است که شماره لغات پى نوشت هرفصل نیز از یک آغاز می‏شود. پی‏نوشت انتهاى فصل به دلیل مشابهت با اصول مقاله نویسى ارجحیت کمترى دارد. • شماره گذارى صفحات به دو نوع مجزا صورت مى پذیرد. دسته اول صفحات پایان نامه،‌ از صفحه چکیده، تا انتهاى صفحات لیست علائم و اختصارات با حروف الفبا، و به صورت متوالى همچون الف، ب، پ، ت وغیره، دسته دوم صفحات، از صفحه مقدمه تا انتهاى پایان نامه به صورت عددى شماره گذارى مى شوند. روى صفحه اول هر تقسیم اصلى از پایان نامه، مانند صفحه چکیده، صفحه اول فهرست،‌صفحه اول هر فصل و غیره شماره صفحه نوشته نمى شود ولى شماره آن به حساب می‏آید. شماره هر صفحه با 5/1 برابر فاصله بین سطرها از پایین کاغذ در وسط سطر به فارسى ساده نوشته می‏شود. • در نگارش متن اصلى، عناوین اصلى در وسط سطر، و کلیه عناوین فرعى در ابتداى سطر با شماره بندى دو عددى نوشته شود. قبل از شروع هر عنوان اصلى دو سطر، و قبل از شروع هر عنوان فرعى یک سطر خالى منظور شود. عناوین فرعى تر در ابتداى سطر نوشته شده و مطالب بلافاصله بعد از علامت : آغاز می‏شوند. به هر یک از عناوین اصلى و فرعى تا دو لایه فرعى شماره اى تعلق مى گیرد که، نحوه شماره گذارى آن در فهرست آمده است. • بین معادلات و نوشته ها یک سطر خالى آورده مى شود. شماره معادله در سمت راست خط ، وشماره جداول و شکلها به ترتیب در بالا وپایین بصورت XX-YY نوشته مى شود. XX شماره فصل و YY شماره معادله مى باشد. درصورتیکه سطر معادله داراى جاى کافى نباشد، از سطر بعدى استفاده مى شود. • منحنى ها، جداول ، تصاویر و یا اشکال درون کادر بسته قرار گرفته، طرف بالاى آنها می‏بایست به طرف بالاى کاغذ قرار داده شود. هر یک از منحنى ها، جداول تصاویر و اشکال داراى شماره بوده و در متن به آنها اشاره شود.زیرنویس شکل در قسمت زیرین کادر به فاصله یک خط درج مى شود. توضیح شکل در سمت چپ بعد از شماره تایپ می‏شود. تدابیر مشابهى براى بالانویس جدول رعایت می‏شود. هر یک از منحنى ها،‌جداول، تصاویر و یا اشکال در طــى متن پایان نامه داراى شمـاره اى مستقل از یکدیگر بوده و بصورت متـوالى تا انتهاى هر فصل افزایش مى یابد. لازم به ذکر است که چنانچه تعداد منحنى ها، جداول، تصاویر و یا اشکال در قسمتى از متن بیش از حد معقول باشد جهت تداوم نوشتار مى بایست مجموعه آنها در یک پیوست قرارگیرند. در کلیه منحنى ها و نمودارها، هر یک از محورهاى مختصات معرفى شده و واحد مربوطه نیز در کنار محور مختصات درج شود. این موضوع در مورد سطرها و ستونهاى جــداول نیز صـادق مى باشد. به منظور افزایش کیفیت و دقت نمـودارها، توصیه مى شود که یکى از نرم افزارهاى متداول کامپیوترى مانند EXCELL ، HPG ، HG ، VISIO وغیره در رسم نمودارها مورداستفاده قرار گیرد. • لازم است کلیه محاسبات منحصراً در سیستم آحاد بین المللى SI انجام شود. در موارد استثنایى که به علت محدودیت منابع موجود استفاده از سیستم هاى دیگر آحاد اجتناب‏پذیر به نظر مى رسد، ضرورى است که نتایج نهایى هر قسمت از محاسبات را علاوه بر سیستم آحاد مربوطه، پس از تبدیل واحد در سیستم SI نیز درج نمود. ضمناً‌ به این موضوع نیز حتماً‌ توجه شود که در مقابل تک تک نتایج محاسبات، واحد مربوطه باید ذکر شود.

– ترتیب ساختاری ارائه مطالب نظم و ترتیب در ارائه مطالب و یکسان سازى شیوه،‌علاوه بر افزایش میزان درک خواننده، سهولت دسترسى و دریافت آنرا میسر می‏سازد. لذا در این بخش،‌ضمن بیان مشخصات هر یک از قسمت ها، ترتیب ارائه آنها نیز ذکر شده است. • جلد پایان نامه پایان نامه، مطابق با نمونه طرح جلد ارائه شده در پیوست این آئین نامه،‌زرکوب و با جلد سبزرنگ:دکترا ،جلد آبى تیره رنگ: ‌کارشناسى ارشد و جلد مشکى رنگ: کارشناسى مجلد گردد.عنوان پایان نامه با حروف بزرگ و سایر مطالب با حروف کوچک درج شود. در کنار شیرازه نیز صرفاً عنوان و نام تهیه کننده پایان نامه وسال اختتام آن با حروف کوچک زرکوب گردد. Ph.D.Thesis :دکترا ، M.Sc.Thesis :‌کارشناسى ارشد ، B.Sc :‌کارشناسى Ã براى پایان نامه ها ى کارشناسى ،کارشناسى ارشد و دکترا : به منظور حفظ هماهنگى با مقررات جارى مدیریت تحصیلات تکمیلى دانشگاه از ذکر نام استاد یا اساتید مشاور روى جلد پایان نامه پرهیز گردد. براى پایان نامه هاى کارشناسی:‌ ذکر نام استاد (اساتید) راهنما روى جلد پایان نامه بلامانع است. هنگام ذکر مشخصات استاد یا اساتید راهنما، صرفاً درجه علمى ایشان ، دکتر یا مهندس ذکر شده و سپس نام و نام خانوادگى مربوطه درج مى گردد. از نوشتن عناوین دیگر مانند: آقاى، جناب، استاد وغیره پرهیز گردد. در قسمت زمان ارائه ماه و سال دفاعیه پایان نامه قید شود. بعنوان مثال: اسفند 1383 • صفحه نخست از آنجا که نام و یاد خدا بهترین سرآغاز براى هر نوشته و کارى مى باشد، بسیار مناسب است که نخستین برگ از پایان نامه به درج کلام الهى «بسم الله الرحمن الرحیم» با رسم الخط زیبا اختصاص یابد که فضل الهى موجب توفیق روزافزون گردد. • صفحه عنوان در این صفحه،‌ مطالب روى جلد پایان نامه عیناً تکرار می‏شود، با این تفاوت که ذکر نام اساتید راهنما و مشاور الزامى است. – صفحه تقدیم ( اختیارى) در یک صفحه مستقل بعد از قسمت چکیده،‌برحسب صلاحدید نگارنده به فرد، افراد یا موسسه اى تقدیم مى گردد. • صفحه قدردانى (اختیارى) در این قسمت، در یک صفحه مجزا بعد از صفحه تقدیم نگارنده مراتب قدردانى خود را از اشخاص و یا موسساتى که در تدوین مطلب با فراهم آوردن اطلاعات، امکانات و یا تأمین بودجه همکارى نموده اند، ابراز مى نماید. • چکیده پروژه حداکثر در حجمى معادل با 250 تا 300 کلمه تهیه شده و شامل بیان مختصر مسئله مورد بررسى، روش تحقیق و مراحل بکار گرفته شده براى کسب و جمع آورى اطلاعات، نحوه تجزیه و تحلیل و نتیجه کلى حاصله مى باشد. خواننده با مطالعه چکیده باید تشخیص دهد که پروژه موجود دربرگیرنده مطالب مورد علاقه وى مى باشد یا خیر؟ تاریخچه و سابقه موضوع در این قسمت ذکر نشده، بلکه در مقدمه پروژه توضیح داده مى شود. چکیده در یک صفحه مجزا بعد از صفحه عنوان قرار مى گیرد . در بالاى آن به فاصله دو سطر از حاشیه بالاى صفحه در میانه سطر عنوان پایان نامه نوشته مى شود. در انتهاى چکیده می‏تواند کلمات کلیدى مورد استفاده در پایان نامه به تعداد 5-4 واژه اضافه شود. • فهرست (مطالب ، جداول و نمودارها) فهرست مطالب :صفحات فهرست بعد از صفحه قدردانى قرار مى گیرند. کلمه ” فهرست” در وسط و بالاى کلیه صفحات مربوطه تایپ گردد. عناوین اصلى و فرعى در سمت راست و شماره صفحه در حاشیه چپ نوشته شود. شماره عنوان اصلى با خط تیره از عنوان مربوطه جدا مى شود. شماره عناوین فرعى حداکثر بصورت ZZ-YY-XX نوشته مى شود که XX شماره عنوان اصلى و YY یکى از عناوین فرعى XX و ZZ نیز یکى از بخش هاى زیرین YY مى باشد. که البته در فهرست نویسى فقط تا عنوان فرعى دوم (اصلی- فرعی- زیرین) شماره گذارى شده و نوشته مى شود. عناوین اصلى از منتهاى الیه سمت راست هر سطر ، عناوین فرعى به اندازه چهار حرف داخلتر از عنوان اصلى و عناوین فرعى تر به اندازه هشت حرف داخلتر از عنوان اصلى نوشته مى شوند. فهرست تصاویر ونمودارها: راهنماى تصاویر واشکال نیز با درج شماره شکل و شرح آن و صفحه آن جداگانه درج می‏گردد. فهرست جداول :راهنماى جداول پایان نامه نیز بصورتى که شرح داده شد وبصورت جداگانه بعد از فهرست تصاویر آورده می‏شود. ترتیبى که در اینجا به جهت ارائه مطالب بیان گردید به گونه ایست که، همواره در فهرست نویسى «تقدیم» حرف «الف» و «مقدمه» شماره«1» را به خود اختصاص مى دهد. • لیست علائم و اختصارات این قسمت که قبل از فهرست قرار مى گیرد، لیستى است از کلیه علائم و اختصاراتى که در متن بکار رفته است.باید سعى شود که در متن از علائم استاندارد استفاده شود. نحوه نگارش لیست علائم بدین ترتیب است که در چپ علامت و در سمت راست مفهوم آن درج مى گردد. ترتیب نگارش علائم مطابق با نوع علامت بکار رفته، متفاوت مى باشد . معمولاً‌ نخست حروف انگلیسى سپس حرف یونانى نوشته مى شوند . لازم به ذکر است که در کل متن پایان نامه براى نمایش هر پارامتر فیزیکى فقط باید از یک نماد استفاده کرد. به عنوان مثال براى نمایش دما فقط از یک حرف مانند T استفاده شود. • مقدمه مى بایست شامل موارد ذیل باشد: 1- بیان واضح و کامل مسئله موردبررسى یا هدف مطالعه. 2- بیان دلایل اهمیت موضوع و ارزشیابى آن. 3- بیان مختصر تاریخچه کارها و تحقیقات قبلى انجام شده روى موضوع و وضعیت فعلى آن. 4- معرفى و مرور اجزاء‌و بخش هاى پایان نامه. این مطالب به این سؤال که چرا این بررسى یا پایان نامه صورت مى پذیرد پاسخ داده، و نشان می‏دهد که گامى در جهت تکمیل و با رفع نقص فعالیت گذشتگان مى باشد. 5- توضیحات مختصرى در مورد نحوه تجزیه و تحلیل مسأله و روشها، نحوه انجام تحقیق ونتایج بدست آمده از آن به نظر مى رسد که ضرورتى نداشته باشد. ü متن اصلى این بخش از پایان نامه،‌اصل و اساس آن مى باشد. در واقع این بخش است که به دانش‏پژوهان کمک اصلى مطالعاتى را مى نماید. بنابراین مطالب آن باید به صورت واضح،‌منظم و قابل فهم ارائه گردد. بایستى سعى گردد تنها قسمت هایى که مستقیماً با موضوع موردبحث مربوط است آورده شوند. مابقى مطالب به صورت پیوست اضافه گردد. براى مثال اگر آشنایى با بعضى قضایا براى درک مطلب لازم است، ولى اثبات آنها منظور اصلى گزارش نیست به صورت پیوست اضافه شود. برنامه کامپیوترى، طرز استفاده و نمودار آن، نیز در پیوست آورده شود. مگر در مواردى که صورت پروژه عمدتاً‌ در ارتباط با یک برنامه کامپیوترى تعریف شده باشد. بطور کلى اهمیت پایان نامه صرفا به نوآورى نگارنده بستگى دارد.لذا از مطالب تکرارى ،کلاسیک و متعلق به دیگران فقط بصورت اختصار کمک گرفته شود. متن اصلى پایان نامه به طور منطقى به پنج فصل حداکثر 200 صفحه A4 تقسیم مى شود، فصل بندى پایان نامه بنا به نظر دانشجو و تایید استاد راهنما انجام می‏شود.هر فصل می‏تواند به چند بخش تقسیم شود. مطالب هر فصل را آنرا مى توان با بیان آن قسمت از تحقیق که فصل بدان اختصاص یافته است ، توضیح مطلب و روش هایى که در رابطه با این قسمت مورداستفاده قرار گرفته است و بر شمردن نکاتى که باید کشف و دانسته شود، آغاز نمود. در فصل سوم به طور کامل به محتویات هر یک از فصول پایان نامه خواهیم پرداخت. – بحث، نتیجه گیرى، پیشنهادات نتیجه گیرى با توجه به مطالب عنوان شده به ویژه در مقدمه به نگارش درآید.مقایسه نتیجه هاى بدست آمده با هدفهاى از قبل تعیین شده در مقدمه ،دستیابى هاى نوین در این فصل ذکر شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار می‏گیرند. • مراجع پس از اتمام بخش آخر، باید مراجع درج گردد.بطور کلى چندین شیوه مأخذنویسى مطرح است که، در اینجا به شرح یکى از معروفترین آنها پرداخته می‏شود. بطور کلى چنانچه براى مطلبى از منبعى استفاده شود، ذکر آن مرجع در لیست مراجع پایان نامه الزامی‏می‏باشد. در اینگونه موارد مطلبى که مستقیماً از آن منبع نقل شود، بین دو گیومه نوشته می‏شود و بلافاصله بعد از آن علامت [ ] درج می‏گردد. در داخل آن شماره منبع مذکور به ترتیب عددى از اول پایان نامه قرار می‏گیرد.مثلا پانزدهمین شماره منابع استفاده شده بعد از ذکر مطلب مربوطه در داخل گیومه اینگونه آورده می‏شود: ] 15 [ در قسمت مراجع شماره مرجع در براکت [ ] نوشته مى شود و بعد از آن نام خانوادگى نویسنده سپس حرف اول نام که به وسیله علامت ” ، ” از یکدیگر جدا مى گردند آورده مى شود. در مراجع فارسى نام نویسنده بطور کامل ذکر می‏شود. اگر موضوع داراى چند نویسنده باشد. نام هاى ایشان با علامت ” ، ” از هم جدا مى گردد. بعد از نام نویسنده، عنوان کتاب یا مقاله آورده مى شود. و در ادامه چنانچه کتاب یا مقاله مترجم داشته باشد ، نام و نام خانوادگى مترجم ذکر می‏شود.اگر مطلب مورد نظر از کتاب اخذ شده باشد، نام موسسه انتشاراتى، سال انتشار ، شماره فصل و صفحه یا صفحات مورد رجوع ذکر مى شود. چنانچه مطلب نگاشته شده از مجله باشد جلد ( Vol ) ، شماره ( no )، سال انتشار ، شماره فصل و شماره صفحه خواهد آمد. براى نمونه به مثال‏هاى زیر توجه کنید. [1] طاهرى ، جمیل و پاکزاد ، حسین ، موج و پدیده هاى ارتعاشى، انتشارات دانشگاه علم وصنعت ایران،1360 ، ص 217-125. [2] – Timoshenko , S . P. , And Gere , J.M. Theory of elastic stability, McGraw –Hill , 1985 , pp. 105 – 115. [3] – Sanders , J.L. , Nonlinear Theories for thin shells , Q. appl. Mech. , Vol 10, No.1 , 1963 , pp. 21-36. ] 3 [ – Griffin , D.S. , Design filmits for buching of elevated temperature components . Proceedings ASME-PVP conference , Hawaii , July , 1989 ,pp. 25-27 . در ترتیب مراجع، ابتدا موارد فارسى، سپس خارجى ها و در نهایت موارد اینترنتى مطرح می‏شوند. در تخصیص شماره مرجع به مطالب، باید توجه نمود که چنانچه به یک مرجع چند بار ارجاع داده شود، همان اولین شماره تکرار مى گردد و نیز چنانچه به یک کتاب که قبلاً تحت صفحات خاص، ارجاع شده، مجدداً مراجعه گردد. اگر همان صفحات قبلى مدنظر باشد از همان شماره قبل و در غیر این صـورت یک شماره جــدید تعلق مى گیرد. در ترتیب مراجع، ابتدا مراجع فارسى، سپس صنایع خارجى و در نهایت موارد اینترنتى مطرح می‏شوند. • پیوست ها در انتهاى پایان نامه، پیوست ها قرار مى گیرند. همانگونه در متن اصلى ذکر گردید. پیوست بگونه اى انتخاب مى شود که ضمن نیاز به وجود آنها، قرار دادن آنها در متن اصلى باعث از بین رفتن انسجام و پیوستگى مطلب مى گردد. هر پیوست به یک موضوع اختصاص مى یابد. به منظور مرتب نمودن پیوستها، ترتیب زیر پیشنهاد مى گردد: پیوست 1- منحنى هاى حاصل و یا تهیه شده از استاندارد در صورتى که تعداد آنها زیاد باشد. پیوست2- جداول حاصل و یا تهیه شده از استاندارد در صورتى که تعداد آنها زیاد باشد. پیوست 3- اثبات قضایاپیوست 4- دستورالعمل استفاده از برنامه کامپیوترى تهیه شدهپیوست 5- لیست برنامه کامپیوترىپیوست 6- نقشه هاى تهیه شده لازم به ذکراست پیوستهاى نرم افزارى داخل جلد در پاکت ویژه اى چسبانده می‏شوند. در صفحه اول هر پیوست، در بالا و وسط کادر کلمه پیوست و شماره ترتیب آن درج شده و سپس با یک خط فاصله در وسط کادر عنوان مربوط به آن پیوست آورده مى شود. – چکیده انگلیسی: این بخش حداکثر در یک صفحه ارائه شده و می‏تواند ترجمه چکیده فارسى باشد. – فرم داخل جلد به انگلیسی: این فرم دقیقا ترجمه جلد فارسى در ابتداى پایان نامه می‏باشد. 4،2،3- محتواى فصول پایان نامهفصل اول • کلیات تحقیق • مقدمه • هدف • ضرورت تحقیق • بیان مسئله • سوالات تحقیق • مراحل تحقیق • عنوان روش تحقیق • روش جمع آورى اطلاعات • ابزار جمع آورى اطلاعات • روش تجزیه و تحلیل • محدودیت هاى احتمالى تحقیق • تعاریف واژه هاى اصلى تحقیقفصل دوم • مرور ادبیات تحقیق اهم مباحث نظرى پیرامون موضوع تحقیق که در یک تا چند بخش جداگانه به نقل قول از منابع معتبر (به همراه آدرس دهى منابع مورد استفاده در متن و درج مشخصات منابع مورد استفاده به ترتیب استفاده در انتهاى فصل درج مى گردد) توسط محقق گردآورى، دسته بندى، تنظیم و نگارش مى یابد. فصل سوم • روش تحقیق • عنوان روش تحقیق • معرفى روش نمونه بردارى یا بررسى جامعه موردنظر یا روش مطالعه موردى • (Case Study) چگونگى تعیین اندازه نمونه مورد مطالعه با استفاده از فرمولهاى آمارى و… • معرفى روشها و ابزار گردآورى اطلاعات کمى یا کیفى • معرفى الگوها یا مدل مورد استفاده براى تحلیل مسئله • معرفى جزئیات روشهاى تجزیه و تحلیل اطلاعات • روش سنجش اعتبار و پایائى تحقیق کمى و یا صحت و تعمیم پذیرى تحقیق کیفىفصل چهارم • جزئیات مراحل پیاده سازى روش تحقیق براى حل مسئله و پاسخگویى به سوالات تحقیقفصل پنجم • جمع بندى و نتیجه گیرى و موضوعات پیشنهادى براى تحقیقات آتى • فهرست منابع و مأخذ • چکیده لاتین پیوست ها • پرسشنامه • جزئیات محاسبات تجزیه و تحلیل اطلاعات ü • جداول و نمودارهاى اضافى

http://rezasabziadabiyat1385.persianblog.ir/post/285/

برچسب‌ها: پایان نامه, دفاع از پایان نامه, چگونه از پروپوزال خود دفاع نماييم, نگارش پایان نامه, اصول نوشتن پایان نامه و سخنرانی برای دفاع از آن

+ نوشته شده در  جمعه 29 اردیبهشت1391ساعت 9:6 بعد از ظهر  توسط سید محمد فقیه سبزواری  |  آرشیو نظرات

روز دفاع از پایان نامه چه کنم؟

 روز دفاع از پایان نامه چه کنم؟  

1- اصلاً لازم نیست برای روز دفاع اضطراب داشته باشید. روز دفاع یکی از روزهای خوب زندگی آدم است، مثل روز تولد! در آن روز همه به آدم توجه می کنند، گویی سوپر استار فیلم دفاعیه باشد!! آخر سر هم هر نمره ای بگیرید، آن روز روز آخر تحصیل شما در آن مقطع است.   این را هم بدانید که اغلب رساله ها/پایان نامه ها با نمره های 18-19-20 پذیرفته می شوند، نمره های کمتر دلایل اساسی دارند. دربارۀ این دلیل ها پایین تر را بخوانید.   می بینید که همه این نمره نمره الف محسوب می شوند و حتی کمترین شان هم آن قدر بد نیست که ارزش داشته باشد اعصاب خودتان را خورد کنید

– انتخاب موضوع، استادان راهنما و مشاور و اعضاء داوری (اگر با نظر شما انتخاب می شوند) را جدی بگیرید.   موضوع شما نباید آن قدر بزرگ باشد که نتوانید آن را جمع و جور کنید. دیده شده است که دانشجویانی با موضوعات بسیار مفصل از شروع به نوشتن هم وحشت دارند و این طور حتی تا پای انصراف هم رفته اند.   موضوع شما باید در تخصص شما و در ارتباط با تجربه و کار استادان راهنما و ترجیحاً مشاور شما باشد.   استاد راهنمای شما مثل پدر/مادر شما در جلسه دفاعیه است. او می تواند به کیفیت کار شما ارتقا بخشد، حامی شما باشد، همه چیز را چنان تنظیم کند که جلسه بر طبق نظر او و شما پیش برود، ریزبینی های استادان داور را گوش زد کند و به سئوالات مشکل شان پاسخ بدهد و …   پس در انتخاب استاد راهنما، از استادان کارکشته تر، با مطالعه تر و پرتجربه تر، استادان خوش زبان و خوش برخوردتر بهره کافی را ببرید. ضمناً استادانی را که نظرشان تنها مورد قبول خودشان است و غیرمستدل و غیرقابل دفاع است، تا جای ممکن کنار بگذارید.   استادی که انتخاب می کنید باید آن قدر وقت داشته باشد که بتواند چیزهایی  که شما نوشته اید را بخواند، تصحیح کند یا به شما راهنمایی های بیشتری بکند. استادی که وقت ندارد دو هفته ای یک بار شما را ببیند (حداقل یک ربع) و مطالب شما را بخواند (ماهی حداقل 20 صفحه) برای راهنمایی رسالۀ شما مناسب نیست. او باید مطالب شما را بخواند تا بتواند دربارۀ آنها اظهار نظر کند یا در جلسه دفاعیه از شما دفاع کند.      تا جای ممکن از استادانی که با هم موافق نیستند در یک رساله استفاده نکنید. البته این خیلی نادر استف اما ممکن است شما را درگیر گرفتاری های بین خودشان بکنند.   3- حداقل دو هفته را برای خواندن استادان راهنما، مشاور و داور اختصاص دهید. راهنما و مشاور اگر کار شما را زودتر دریافت کنند، حتماً وقت کافی برای خواندن آن را پیدا می کنند و در نتیجه بهتر از شما دفاع می کنند.   حتی به نظر من ایرادهای داوری که متن را به خوبی خوانده صد شرف دارد به داوری که وقت نکرده رساله را بخواند و حالا دارد عیب تراشی و کلی گویی می کند. ممکن است اصلاً اشکالاتی را گوش زد کند که شما انجام نداده اید و می دانید که آن وقت هم شما نمی توانید کار زیاد مهمی بکنید.   4- استاد مشاور را جدی بگیرید. استاد مشاور شما اگر متن را زودتر دیده باشد و در جریان تدوین آن باشد، می تواند به یکی از حامیان شما در جلسه دفاع تبدیل شود، وگرنه با شما سمپاتی نخواهد داشت!!   5- از استادان بخواهید که اشتباهات شما را به شما مکتوب بدهند. این نوشته ها ممی تواند شما را در هر بار تصحیح راهنمایی کند. هر بار هم که متن رساله را برای استادان راهنما یا مشاور می برید، نسخۀ قبلی را به همراه ایراداتی که به شما گرفته است، نیز تحویل بدهید.   این موضوع به آنها کمک می کند که به یاد بیاورند دفعۀ قبلی چه چیزهایی را گوشزد کرده اند و حالا می توانند با یک نگاه کوتاه بفهمند شما از آن دفعۀ قبل تا این دفعه چه چیزهایی را تصحیح کرده اید.   5- فراموش نکنید که در جلسه دفاع نمره را به گروه شما (دانشجو، استاد راهنما و گاه استاد مشاور) می دهند. پس اگر گام های قبلی را درست برداشته باشید، نگرانی ندارید…   6- روز قبل با استادانتان تماس بگیرید و یک بار دیگر روز و ساعت را چک کنید.   7- برای کارهایی که باید تا آن روز انجام دهید فهرستی تهیه کنید و پس از انجام دادن هر کدام کنارش علامت بزنید.   8- هماهنگی کارهای مربوط به جلسه دفاعیه را به یکی از نزدیکانتان بسپارید. لحظه ای که شما در حال خطابه خواندن هستید، ممکن است در یکی از کارهای دیگر اختلال پیش آید و خود شما نمی توانید آن را درست کنید.  

9- از یکی از دوستانتان بخواهید از جلسه دفاع شما فیلم و عکس بگیرد. بعدها این روز یکی از به یاد ماندنی ترین جلسات زندگی شما خواهد شد…   دقت کنید که فیلم برداری های خود دانشگاه کافی نیست. البته اگر بخواهید می توانید به روابط عمومی دانشگاه تان نامه ای بنویسید و رونوشتی از فیلم روز دفاعیه تان بگیرید. اما این فیلم به احتمال زیاد تنها حاوی تصاویر خود شما و استادان است تنها لحظه هایی که دارید صحبت می کنید! نه تصویری از حضور/عدم حضور مخاطبان و نه عکس العمل استادان به حرف های شما یا دیگران است!!!   10- آخر جلسه بعد از اعلام نمره با استادان و دوستان تان عکس یادگاری بگیرید.   11- پذیرایی کاملی از حاضران ترتیب دهید. مرسوم است که نوشیدنی و شیرینی (متناسب با فصل) حتماً پس از دفاع سرو می شود. می توانید چند نوع نوشیدنی خریداری کنید و به حاضران حق انتخاب بدهید.   روی میز استادان از نوشیدنی ها و شیرینی ها + آب معدنی بچینید. گاهی میوه هم رنگ و لعاب خوبی به میز استادان می دهد.   می توانید با دادن انعام به آبدارچی دانشگاه، از او بخواهید برای استادان در طول جلسه، چای/نسکافه بیاورد یا در انتهای جلسه پذیرایی را او انجام دهد.   12- روی میز خودتان یک بطری آب معدنی قرار دهید تا اگر گلویتان خشک شد، بتوانید از آن بنوشید.   13- هنگام ایراد خطابه باید سرپا بایستید. وقتی تا استادان اجازه ندادند، ننشینید. یعنی ممکن است کل طول جلسه را سرپا باشید!   14- پذیرای انتقاداتی که به شما می شود باشید. حتی اگر به خودتان و کارتان خیلی اعتماد دارید، باز هم همه نظرات را بشنوید. نظرات دیگران می تواند بر غنای کار شما بیفزاید.   15- وقتی در جلسه دفاعیه نکته ای را به شما می گویند، آن را یادداشت کنید. (پس باید قلم و کاغذ داشته باشید). این موضوع هم ادب شما را می رساند و هم برای یادآوری حرف های استادان تان مجبور نمی شوید کل فیلم را بالا و پایین کنید!   16- برای این که حاضران بهتر حرف های شما و استادان را دنبال کنند، می توانید به آنها برگه ای تکثیر شده حاوی نکات کلیدی دربارۀ مطالب پایان نامه تان (معرفی، پیشینه، بخش های رساله، طرح مسأله و نتیجه گیری) را میان آنها پخش کنید. یا پاورپوینت درست کنید.   17- از همه دوستان، آشنایان، اقوام، استادان و عموم دانشجویان و علاقه مندان برای حضور در جلسه تان دعوت کنید. این روز روز خوب زندگی شما است، حضور آنها می تواند به شما دلگرمی بدهد و هم در نگاه استادان تان به شما تاثیرگذار باشد.   18- از افراد مهمی که در جلسه دفاعیه شما حاضر شده اند، در متن خطابه نام ببرید و تشکر کنید.   19- از استادان تان در ابتدای رساله مکتوب و در ابتدا یا انتهای خطابه شفاهی تشکر کنید و کمک های آنها را گوش زد کنید.   20- وقتی برای استادان از شما خواستند که برای  مشورت برای نمره بیرون بروید همه حضار را به بیرون راهنمایی کنید و خودتان آخر همه بیرون بروید. بیرون در از حضار تشکر کنید و هنگام داخل شدن جزء الین نفرات وارد شوید.   21- به پدر و مادر و نزدیکان تان گوشزد کنید که در هنگام قرائت نمره همه باید سر پا بایستند. خودتان هم حتماً بایستید.   22- می توانید رساله تان را به پدر و ممادر، همسر یا یکی از دوستان تقدیم کنید. در این صورت آن را در پاورپوینتتان بیاورید یا در خطابه ذکر کنید.   23- اگر پدر و مادر یا همسر و فرزندانتان در طول تحصیل شما را درک کرده و با شما همکاری کرده اند، از آنها تشکر کنید.   24- بعد از اعلام نمره به سمت استادان تان بروید و یک بار دیگر از آنها تشکر کنید. تشکر از استاد داور یادتان نرود.   وظیفۀ استاد داور ایراد گرفتن از کار شما است، به خاطر ایرادهایی که به شما گرفته است، نرنجید.

http://rezasabziadabiyat1385.persianblog.ir/post/268

برچسب‌ها: پایان نامه, دفاع از پایان نامه, چگونه از پروپوزال خود دفاع نماييم, نگارش پایان نامه, اصول نوشتن پایان نامه و سخنرانی برای دفاع از آن

+ نوشته شده در  دوشنبه 25 اردیبهشت1391ساعت 7:54 بعد از ظهر  توسط سید محمد فقیه سبزواری  |  آرشیو نظرات

چگونه از پايان نامه خود دفاع كنيم؟

 

چگونه از پايان نامه خود دفاع كنيم؟ هرچند كه تهيه پاورپوينت براي دفاع از پايان نامه در مجموع يك كار هنري و سليقه اي است، اما تشريفات و ضوابط مشخصي براي آن وجود دارد. در نخستين گام بايد توجه داشت كه برخي دانشجويان به غلط، فكر مي كنند كه در پاورپوينت، مي توانند توضيح مفصل ارايه دهند تا مخاطبين از روي آن بخوانند! بايد دقت كنيد كه تعداد خطوط هر اسلايد پاورپوينت، بين 3 تا حداكثر 9 خط باشد و هر خط نيز به همين منوال، حداكثر تا 7 كلمه باشد(قانون 7×7). در هر اسلايد بايد بر نقاط كليدي و برجسته به صورت موجز، مفيد و رسا اشاره كنيد. معمولاً هر دانشجو بين 25 تا 30 دقيقه فرصت دارد كه كار خود را گزارش نمايد و بين 5 تا 15 دقيقه به سووالات حاضرين پاسخ دهد. لذا تعداد اسلايدها را مي توان بر اساس اين وقت تنظيم كرد. معمولاً تعداد اسلايدهاي مربوط به سخنراني در اين جلسات بين 25 تا 40 اسلايد مي باشد. لازم است كه تمامي اسلايدها داراي شماره باشد تا اگر سووالي براي حاضرين پيش آمد بتوانند شما را به شماره اسلايد ارجاع دهند. عناوين رايج در اسلايدها عبارتند از : 1. شناسنامه گزارش: شامل عنوان، نام اساتيد راهنما، مشاور، دانشجو و تاريخ دفاع است. براي ارايه آن در يك اسلايد مي توان از صفحه شناسنامه پايان نامه استفاده كرد. 2. مقدمه: شامل توضيحات مقدماتي براي ورود به بحث است. براي ارايه آن در يك اسلايد مي توان از مقدمه فصل يك استفاده كرد. 3. بيان مساله: شامل چرايي انتخاب موضوع و بيان مساله اصلي براي تحقيق است. براي ارايه آن در يك اسلايد مي توان از بيان مساله در فصل يك استفاده كرد. 4. ضرورت و اهميت تحقيق: در يك اسلايد و به كمك اين بخش در فصل يك تهيه مي شود. 5. اهداف كلي و وي‍ژه: از اهداف تحقيق در فصل يك در يك تا دو اسلايد تهيه مي شود. 6. فرضيه يا سؤالات: از فرضيه ها يا سؤالات فصل يك در يك اسلايد تهيه مي شود. 7. ادبيات پيشينه: از فصل دوم در دو بخش داخلي و خارجي در دو اسلايد تهيه مي شود. 8. روش شناسي تحقيق: شامل روش تحقيق، جامعه و نمونه،‌ معرفي روش نمونه گيري از فصل سوم و در دو اسلايد تهيه مي شود. 9. روش آماري : معرفي روش آماري از فصل سوم در يك اسلايد مي باشد. 10. يافته هاي تحقيق: ارايه يافته ها با جداول يا نمودار و توضيحات مناسب از فصل چهارم كه تا 10 اسلايد قابل تهيه مي باشد. 11. بحث و نتيجه گيري: از فصل پنجم و تا 6 اسلايد قابل ارايه مي باشد. 12. پيشنهادهاي برخاسته از تحقيق: از فصل پنجم در 2 اسلايد قابل ارايه مي باشد. 13. پيشنهادهايي به ساير محققين: از فصل پنجم كه در 2 اسلايد قابل ارايه مي باشد. 14. سپاس: در يك اسلايد از توجه حاضرين تشكر مي شود. اقدامات لازم براي جلسه دفاع: 1. تكثير چكيده پايان نامه بين حضار 2. تكثير اسلايدهاي پاورپوينت 3. كنترل ابزار و تجهيزات پيش از انجام سخنراني دفاع 4. شمرده سخن گفتن و هماهنگي بين گفتار و اسلايدهاي نمايش داده شده 5. برقراري ارتباط چشمي با حضار و سخنراني با اعتماد بنفس و روي باز 6. پاسخ به سؤالات 7. پذيرايي به شكل و زمان مناسب

http://www.hghasemi.com/d.asp?id=25924

برچسب‌ها: پایان نامه, دفاع از پایان نامه, چگونه از پروپوزال خود دفاع نماييم, نگارش پایان نامه, اصول نوشتن پایان نامه و سخنرانی برای دفاع از آن

+ نوشته شده در  شنبه 23 اردیبهشت1391ساعت 7:32 بعد از ظهر  توسط سید محمد فقیه سبزواری  |  آرشیو نظرات

چگونه پايان نامه بنويسيم؟

 

چگونه پايان نامه بنويسيم؟ در اين جا به محتواي كلي پايان نامه براي نگارش آن يافت مي شود. براي آشنايي با جزييات نحوه نوشتن به كتاب راهنماي پايان نامه تاليف حميد قاسمي و سارا كشكر از انتشارات بامداد كتاب مراجعه كنيد. الف- فصل اول پايان نامه : Introduction يا مقدمه يا كليات تحقيق محتوای فصل یک ممکن است در برخی از دانشگاه ها تفاوت هایی داشته باشد. اما معمولاً محتوای فصل یک به ترتیب زير است: 1. مقدمه: طرح كليات تحقيق 2. بيان مساله: شرح مشکل و ارایه آنها به شکل سوال کلیدی برای پاسخ به كمك تحقیق 3. ضرورت و اهميت تحقيق: چرایی انجام کار و معرفی کاربران احتمالی نتایج تحقیق 4. اهداف تحقيق: آنچه تحقیق به دنبال انجام آن است 5. فرضيه ها يا سؤال هاي تحقيق: مسیری برای اجرای تحقیق 6. پيش فرض ها: قبول مواردی برای اطمینان از حرکت در مسیر اجرای تحقیق 7. تعريف عملياتي وا‍ژه هاي تحقيق: اقدامی برای برداشت مشترک از مفاهیم تحقیق در برخي از دانشگاه ها تاكيد بر اين است كه محدوديت هاي تحقيق نيز در همين فصل نوشته شود. در برخي از دانشگاه نيز بر نوشتن مباني نظري تحقيق در اين بخش تاكيد دارند. ب-فصل دوم پایان نامه: Review and Litrature يا ادبيات و پيشينه تحقيق 1. مقدمه : معرفي محتواي فصل 2. مباني نظري: نطريه هاي مرتبط با موضوع و قابل بحث در فصل پنج (در تعدادي معدودي از دانشگاه ها مباني نظري در فصل يك ارايه مي شود) 3. پيشينه تحقيق: تحقيقات داخلي و خارجي مرتبط با موضوع 4. جمع بندي كلي: جمع بندي از مجموع ادبيات پيشينه پ-نگارش فصل سوم پایان نامه: Resarch Methodology يا روش شناسي تحقيق 1. مقدمه: معرفی محتوای فصل 2. روش و طرح كلي تحقيق: اشاره به روش تحقيق از ابعاد هدف، محيط اجرا، استراتژي و مسيراجرا 3. جامعه آماري: معرفي جامعه آماري 4. نمونه آماري و روش نمونه گيري: بيان تعداد نمونه و روش نمونه گيري 5. متغيرهاي تحقيق: شاخص های تغییر پذیر تعریف می شوند 6. ابزار اندازه گيري: معرفی ابزار و اعتبار و روایی آن 7. شيوه جمع آوري اطلاعات: روش اجرا در جمع آوري اطلاعات 8. روش هاي آماري: معرفي انواع روش هاي آماري مورد استفاده در پايان نامه ت- نگارش فصل چهارم پایان نامه: Findings يا تجزيه و تحليل يافته هاي تحقيق 1. مقدمه : معرفی محتوای فصل 2. توصيف داده ها: جداول و نمودارهاي توصيفي 3. آزمون فرضيه ها يا طرح سؤالات : متناسب با يافته ها جداول و نمودارهاي ذيربط ارايه مي شود. ث- نگارش فصل پنجم پایان نامه: Discussion يا بحث و نتيجه گيري 1. مقدمه : معرفي و محتواي فصل 2. خلاصه تحقيق: خلاصه سه فصل 3. خلاصه يافته ها: خلاصه فصل چهارم 4. بحث : مقایسه تحقیقات و نتایج موافق و مخالف با نتایج حاصل از یافته ها 5. نتيجه گيري: ارایه پیام حاصل از تحقیق 6. محدوديت هاي تحقيق: محدوديت هاي در كنترل و خارج از كنترل محقق( در برخي از دانشگاه ها در فصل يك نوشته مي شود) 7. پيشنهادهاي برخاسته از تحقيق: پیشنهادهایی که با نتایج بدست آمده می توان ارایه کرد. 8. پيشنهادهايي به ساير محققين : پیشنهاد برای انجام تحقیقات بعدی ج- تهیه بخش های خارج از فصول: دو بخش پيش از آغاز فصول و پس از فصول دارد. 1. روي جلد: گالينگور(چرمي) 2. صفحه عنوان فارسي: بدون شماره صفحه 3. صفحه بسم اله الرحمن الرحيم(در برخي از دانشگاه ها قبل از صفحه عنوان فارسي ارايه مي شود): بدون شماره صفحه 4. برگه داوري: بدون شماره صفحه 5. صفحه تقديم: بدون شماره صفحه 6. صفحه سپاسگزاري: بدون شماره صفحه 7. چكيده فارسي: بدون شماره صفحه 8. فهرست مطالب: آغاز نشانه گذاري صفحه با حروف ابجد 9. فهرست جداول: ادامه نشانه گذاري صفحه با حروف ابجد 10. فهرست نمودارها: ادامه نشانه گذاري با حروف ابجد 11. فهرست شكل ها : ادامه نشانه گذاري با حروف ابجد 12. فهرست نقشه ها : ادامه نشانه گذاري با حروف ابجد( از اينجا به بعد فصول آغاز مي شود و موارد بعدي مربوط به بعد از فصول مي شود) 13. منابع: شماره صفحات داخل فصول ادامه مي يابد. 14. پيوست ها: نشانه گذاري با حروف ابجد از ابتدا آغاز مي شود. 15. چكيده انگليسي: شماره صفحه ندارد 16. صفحه عنوان انگليسي: شماره صفحه ندارد. 17. پشت جلد: گالينگور(چرمي) 18. عطف: گالينگور (چرمي) منابع نويسي فهرست منابع شامل کلیه منابعی است که به نحوی در پایان نامه مورد استفاده قرار گرفته اند. منبع نويسي داراي چند روش مشخص مي باشد و ممکن است روش های مختلفی برای نوشتن فهرست منابع در دانشگاه های مختلف مورد تاکید قرار گیرد. براي نمونه به يكي از روش هاي رايج و مورد استفاده در دانشکده تربیت بدنی دانشگاه آزاد کرج اشاره مي كنيم: • تمامی منابعی که به نحوی در پژوهش مورد استفاده قرار گرفته اند، باید در این قسمت به صورت فهرست الفبا در دو بخش ابتدا فارسی و سپس لاتین ارایه گردد. • منابع ارایه شده باید مستقیماً مورد استفاده قرار گرفته باشند و از ذکر منبع در داخل منابع دیگر (منبع در منبع) اجتناب شود. • برای منبع نویسی و ارجاع دادن در متن به شکل زیر اقدام می گردد : 1. اگر در متن به موضوع مطالعه اشاره شود، نام نویسنده و سال انتشار داخل پرانتز می آید. مثلاً: برخلاف ساير شکل های نگارش، در خبر نویسی بايد پاراگراف‌ها كوتاه و خلاصه باشند طوری كه اكثر آنها بيش از يك جمله يا موضوع جديد نداشته باشند(تامپسون، 1996). 2. اگر به نام نویسنده در متن اشاره می شود سال انتشار داخل پرانتز درج می گردد. مثلاً : کوارترمن(1992) دریافت که بیش از 95 درصد مدیران ورزش دانشگاهی آمریکا مدرک کارشناسی ارشد داشته اند. • اگر به مقاله ای که دو نویسنده دارد ارجاع داده شود، نام هردو، هربار به همراه سال انتشار در داخل پرانتز می آید. مثلاً : سرصفحه بالاي برگه از مهم ترین عناصر خبر و شامل نام سازمان، آدرس و شماره تلفن، مشخصات تماس رسانه‌اي، تاريخ و زمان خبر و تيتر مي‌باشد(سایمون و زاپالا، 1996). • اگر مقاله کمتر از 6 نویسنده داشته باشد بار اول نام همه آنها به همراه سال انتشار و در دفعات بعد فقط نام نویسنده اول به علاوه کلمه “و همکاران” به همراه سال انتشار در داخل پرانتز آورده می شود. • اگر کاری شش یا بیشتر از آن، نویسنده داشته باشد، فقط نام خانوادگی نویسنده اول و به دنبال آن “و همکاران” به همراه سال انتشار در داخل پرانتز درج می شود. • اگر به قسمت خاصی از یک منبع ارجاع داده شود، لیست شماره صفحه یا صفحات پس از سال انتشار می آید. • اگر منبع الکترونیک بوده و شماره صفحه ندارد، در صورت دسترسی شماره پاراگراف آورده می شود. • اگر تمام یک وب سایت به عنوان منبع اشاره شود(و نه قسمتی از آن سایت)، به وب سایت مربوطه در متن اشاره می شود و نیازی به قرارگیری در فهرست منابع ندارد. • مکاتبات شخصی، سخنرانی ها، نامه ها، خاطرات، مکالمات و نامه های الکترونیک(ایمیل) نباید در فهرست منابع درج شوند و فقط در متن به آنها اشاره می شود که شامل نام، نوع مکاتبه و تاریخ خواهدبود. • نحوه نوشتن منابع در فهرست مربوطه : 1. ابتدا منابع فارسی و سپس منابع انگلیسی بر اساس حروف الفبا تنظیم می شوند. 2. شماره و ردیف. نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده(سال انتشار). عنوان کتاب، مقاله، گزارش یا پایان نامه تحصیلی همراه با ذکر عنوان پایان نامه دوره کارشناسی ارشد یا رساله دکترا(این قسمت با حروف ایتالیک و سیاه حروفچینی شود)، نام ناشر، مجله، سمینار یا موسسه علمی که مقاله در آن چاپ شده و یا نام دانشگاهی که پایان نامه در آنجا ارایه گردیده است. شماره مجله یا شماره جلد کتاب. شماره صفحه هایی که مطلب مورد نظر از آنها استخراج شده است(در صورتی که کل منبع موردنظربه عنوان مرجع مورد استفاده قرار گرفته باشد، لزومی به ذکر شماره صفحه ها نیست). 3. توجه شود که نام و نام خانوادگی با علامت ویرگول، سال با علامت پرانتز و سپس نقطه، عنوان با علامت نقطه، و انتشارات با شهر نشر و صفحه ها با علامت ویرگول از یکدیگر جدا شوند. 4. در صورتی که منبع بیش از یک نفر نویسنده داشت، پس از نوشتن نام هر نویسنده(ابتدا نام خانوادگی بعدکاما و بعد نام)، از علامت (؛) برای جداکردن نام ها استفاده می کنیم. اگرمنبع مورد استفاده تعداد نویسندگان زیادی داشت، لازم است اسامی تمامی آنها قید شود. 5. در زمینه کتاب ها یا مقالاتی که به یک نویسنده تعلق دارند، رعایت ترتیب زمانی انتشار آنها ضرورت دارد. دراین حالت ابتدا مورد جدیدتر مطرح می شود. 6. اگر کتاب ترجمه شده است، نام مترجم پس از نام کتاب به شکل مثال زیربیان شود : بست، جان دبلیو(1373). روش های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری. ترجمه حسن پاشاشریفی؛ نرگس طالقانی. تهران: انتشارات رشد، 23-27 7. در صورتی که مقاله از اینترنت یا لوح فشرده انتخاب می شود، منبع نویسی به اين شکل صورت گیرد: نام خانوادگی، نام نویسنده(سال نشر). عنوان مطلب، تاریخ دریافت، نشانی اینترنتی یا نام لوح فشرده. در مورد مقالاتی که از سایت های اینترنتی استفاده می وشد، آدرس سایت به همراه دیگر اطلاعات مانند رفرنس های کتاب و مجله آورده شود. شماره گذاری صفحات منابع نیز در ادامه فصول، ادامه می یابد و آخرین صفحه شماره عددی صفحات پایان نامه به آخرین صفحه فهرست منابع اختصاص دارد.

http://www.hghasemi.com/d.asp?id=25924

برچسب‌ها: پایان نامه, دفاع از پایان نامه, چگونه از پروپوزال خود دفاع نماييم, نگارش پایان نامه, اصول نوشتن پایان نامه و سخنرانی برای دفاع از آن

+ نوشته شده در  جمعه 22 اردیبهشت1391ساعت 7:23 بعد از ظهر  توسط سید محمد فقیه سبزواری  |  آرشیو نظرات

چگونه پروژوزال بنويسيم؟

 

چگونه پروژوزال بنويسيم؟

برای نوشتن یک طرح پايان نامه، معمولاً فرم های از پیش تهیه شده ای وجود دارد که دانشجو باید آن را پر کند. پروپوزال يا طرح پایان نامه باید زیر نظر استاد راهنما تدوین شود. با توجه به این که فرم های پروپوزال بخش های یکسان و مشابه فراوانی دارند، توضیحات لازم برای پر کردن هربخش ارایه مي شود. دانشجو بايد فرم طرح پايان نامه يا پروپوزال را تكميل نمايد(پيش نويس) و پس از رویت و هماهنگی با استاد راهنما آن را نهايي نمايد. دقت کنید که برای تدوین فرم پروپوزال نباید بخش هاي اساسي مربوط به تحقيق خالی بماند. بخش هاي مشترك در فرم هاي طرح پايان نامه هاي دانشگاهي كه حتماً بايد پر شوند و توضيحات آن در ادامه ارايه مي شود. 1. معرفي طرح پايان نامه: نوشتن عنوان پايان نامه به فارسي و انگليسي، رشته و مقطع تحصيلي دانشجو. 2. معرفي دانشجو، اساتيد راهنما و مشاور: نوشتن مشخصات فردي دانشجو، اساتيد راهنما و مشاور. 3. اطلاعات مربوط به پايان نامه: نوشتن زبان پايان نامه(فارسي يا غيرفارسي)، نوع پژوهش از نظر هدف (توضيح در انتخاب روش تحقيق همين فصل)، تعدادواحدپايان نامه و پرسش اصلي تحقيق. 4. بيان مساله: در اين بخش بايد ابعاد و حدود مساله را مشخص كرد و مساله را به طور دقيق معرفي نمود. دانشجو، جنبه هاي مجهول، مبهم و متغيرهاي مربوط به پرسش هاي تحقيق و منظور تحقيق را بيان مي كند. بيان مساله تشريح مشكلات و تعارضاتي است كه در ذهن دانشجو يك پرسش يا سوال اساسي را ايجاد كرده است. در واقع با مرور منطقي دلايل پديدآيي سوالات، در پايان پرسش يا پرسش هاي اصلي تحقيق مطرح مي شود. يكي از مهم ترين مراحل در انجام تحقيق، طرح يك سوال يا پرسش خوب است. پژوهش با سوال شروع و با اقدامات سازمان يافته به جواب منتهي مي شود. محل مناسب براي توضيح دلايل شكل گيري و معرفي اين سوال، بخش بيان مساله است. در بيان مساله بايد به عملي بودن آن توجه شود. مساله بايد اهميت و ارزش كافي براي سرمايه گذاري داشته باشد و بتواند هيات تصميم گيرنده را متقاعد نمايد كه يا در زمينه موردنظر اطلاعاتي وجود ندارد؛ يا اطلاعات اندكي وجود دارد؛ يا اطلاعات موجود اشتباه است؛ و يا چيزهاي جديدي را بر پيكره شناخت موجود خواهد افزود. براي اين منظور در تدوين بيان مساله بايد به يافته ها و اموري استنادكنيد كه مساله هاي برجسته اي را به ميان مي كشند. در بيان مساله بايد بر اساس مستندات و دلايل نشان دهيم كه مساله اي وجود دارد. 5. سوابق مربوط: بيان مختصر سابقه از تحقيقات انجام شده درباره موضوع و نتايج به دست آمده در داخل و خارج از كشور و نظريه هاي علمي موجود درباره موضوع تحقيق مي باشد. در اين بخش بهتر است كه 5 تحقيق جديد فارسي و 5 تحقيق جديد انگليسي در فاصله ده سال گذشته با ذكر منبع و قالبي به شكل : “نام محقق، سال، عنوان، روش نمونه گيري، آزمودني و نتيجه” اقدام گردد. 6. بخش فرضيه ها: فرضيه پاسخي فرضي به مسأله يا پرسش هاي پژوهش است. فرضيه يك پيشنهاد يا پيش بيني منطقي است كه پس از آزمایش و بررسی رد یا قبول مي شود. فرضیه هایی که در تحقیق بیان می شوند باید مانند اهداف مطالعه به طور دقیق، واضح و کامل و با استفاده از واژه های قابل اندازه گیری بیان شوند. كاربرد فرضيه صفر براي آن است كه دانشجو يك پاسخ احتمالي به عنوان شكل مخالف پاسخ خود يا فرضيه صفر را آزمون كند و در اين حالت، دانشجو اعلام مي كند كه فرض صفر رد شده و فرض مقابل آن پذيرفته است. 7. بخش اهداف تحقيق: هدف كلي هر تحقيق همان عنوان منتخب خواهد بود و اهداف ويژه يا اختصاصي، موارد جزيي شده اي است كه محقق را به هدف كلي مي رساند. در هريك از انواع پژوهش ها، اهداف خاصي دنبال مي شود كه آنها بر شكل گيري و چگونگي بيان مساله تاثير مي گذارد و از آن تاثير مي پذيرد. يكي از عوامل موثر بر تعيين هدف پژوهش اين است كه دانشجو با خود بيانديشد كه پس از پايان پژوهش راجع به چه چيزي گزارش خواهد داد. 8. بخش اهميت و ضرورت تحقيق: اين بخش را مي توان در دو محور اهداف كاربردي و ضرورت هاي خاص انجام تحقيق پاسخ داد. در محور اهداف كاربردي بايد نوشت كه نتايج به دست آمده چه كاربردي خواهد داشت. در محور ضرورت هاي خاص انجام تحقيق بايد با بيان تناقض هاو مشكلات به كمك منابع علمي به لزوم تحقيق و كاربردهاي آن اشاره كرد. براي بيان اهميت و ضرورت تحقيق، بايد به دلايل انجام پژوهش در رابطه با مساله مطرح شده اشاره كنيم. همانطور كه در بيان مساله اشاره شد، بايد با استدلال منطقي و در ادامه مساله اي كه مطرح شده، به ضروت اجراي تحقيق و امكان استفاده كاربران احتمالي آن بپردازيم. 9. بخش روش تحقيق: در اينجا بايد به روش تحقيق، جامعه، نمونه و متغيرهاي تحقيق اشاره شود. 10. بخش روش گردآوري اطلاعات: در اينجا بايد شيوه گردآوري اطلاعات بر اساس نوع روش تحقيق منتخب، توضيح داده شود. بر اين اساس شما مي توانيد به روش هاي ميداني، كتابخانه اي(اسنادي)، آزمايشگاهي يا ديگر روش ها اشاره كنيد. 11. بخش ابزارگردآوري اطلاعات: بايد مشخص كرد كه از كدام يك از ابزارهاي پرسشنامه، آزمون، مصاحبه، مشاهده و يا هرگونه سياهه احتمالي استفاده مي كنيد. 12. بخش روش تجزيه و تحليل اطلاعات: در اينجا بايد روش هاي آماري منتخب را معرفي كنيد. 13. جدول زمان بندي مراحل انجام تحقيق: در اين بخش، بايد در يك زمان بندي از تصويب تا دفاع نهايي را مشخص مي كند. اين دوره معمولاً براي پايان نامه هاي كارشناسي ارشد، 6ماهه و براي رساله هاي دكترا يكساله است. 14. بخش فهرست منابع ومآخذ (فارسی وغیر فارسی ) مورد استفاده در پایان نامه: در اینجا باید تنها منابعی نوشته شوند که در بیان مساله و سایر بخش های پروپوزال از آنها استفاده شده است. در این صورت منابع را مي توان با توجه به ملاحظات زير نوشت. • ابتدا منابع فارسی و سپس منابع انگلیسی بر اساس حروف الفبا تنظیم می شوند. • شماره و ردیف. نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده(سال انتشار). عنوان کتاب، مقاله، گزارش یا پایان نامه تحصیلی همراه با ذکر عنوان پایان نامه دوره کارشناسی ارشد یا رساله دکترا(این قسمت با حروف ایتالیک و سیاه حروفچینی شود)، نام ناشر، مجله، سمینار یا موسسه علمی که مقاله در آن چاپ شده و یا نام دانشگاهی که پایان نامه در آنجا ارایه گردیده است. شماره مجله یا شماره جلد کتاب. شماره صفحه هایی که مطلب مورد نظر از آنها استخراج شده است(در صورتی که کل منبع موردنظربه عنوان مرجع مورد استفاده قرار گرفته باشد، لزومی به ذکر شماره صفحه ها نیست). • توجه شود که نام و نام خانوادگی با علامت ویرگول، سال با علامت پرانتز و سپس نقطه، عنوان با علامت نقطه، و انتشارات با شهر نشر و صفحه ها با علامت ویرگول از یکدیگر جدا شوند. • در صورتی که منبع بیش از یک نفر نویسنده داشت، پس از نوشتن نام هر نویسنده(ابتدا نام خانوادگی بعدکاما و بعد نام) از علامت (؛) برای جداکردن نام ها استفاده می کنیم. اگرمنبع مورد استفاده تعداد نویسندگان زیادی داشت، لازم است اسامی تمامی آنها قید شود. • در زمینه کتاب ها یا مقالاتی که به یک نویسنده تعلق دارند، رعایت ترتیب زمانی انتشار آنها ضرورت دارد. دراین حالت ابتدا مورد جدیدتر مطرح می شود. • اگر کتاب ترجمه شده است، نام مترجم پس از نام کتاب به شکل مثال زیربیان شود : بست، جان دبلیو(1373). روش های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری. ترجمه حسن پاشاشریفی؛ نرگس طالقانی. تهران: انتشارات رشد، 23-27 • در صورتی که مقاله از اینترنت یا لوح فشرده انتخاب می شود، منبع نویسی به شکل زيرصورت گیرد: نام خانوادگی، نام نویسنده(سال نشر). عنوان مطلب، تاریخ دریافت، نشانی اینترنتی یا نام لوح فشرده. در مورد مقالاتی که از سایت های اینترنتی استفاده می شود، آدرس سایت به همراه دیگر اطلاعات مانند رفرنس های کتاب و مجله آورده شود.

http://www.hghasemi.com/d.asp?id=25922

برچسب‌ها: پایان نامه, دفاع از پایان نامه, چگونه از پروپوزال خود دفاع نماييم, نگارش پایان نامه

+ نوشته شده در  پنجشنبه 21 اردیبهشت1391ساعت 7:13 بعد از ظهر  توسط سید محمد فقیه سبزواری  |  آرشیو نظرات

چگونه از پروپوزال خود دفاع نماييم؟

 

چگونه از پروپوزال خود دفاع نماييم؟

براي دفاع از پروپوزال دانشجو بايد بر محتواي پروپوزال تكميل شده تسلط داشته باشد. لذا پيشنهاد مي شود كه براي يك ارايه مناسب در جلسه دفاعيه يك پاورپوينت از اطلاعات اساسي طرح تحقيق در حداكثر 15 اسلايد در محورهاي زير تهيه نماييد و به تعداد داوران در شكل دستي(سه اسلايد در هر صفحه) توزيع نماييد. در اين شكل شما حداكثر براي هر داور 5 صفحه از اطلاعات ناب خود در خصوص طرح تحقيق را آماده مي كنيد و ضمن تسلط بيشتر در ارايه توضيحات، از همراهي بيشتر آنها نيز برخوردار خواهيد شد. ضمن اين كه هر يك از تغييرات اصلاحي و پيشنهادي داوران را مي توانيد در مقابل اسلايد هاي مربوطه بنويسيد و آن را در فرصت مناسب اجرا كنيد. براي تهيه اسلايدهاي دفاع از پروپوزال يا طرح تحقيق از محورهاي زير استفاده كنيد. 1. معرفي: شامل نام دانشجو، عنوان، اساتيد راهنما و مشاور پيشنهادي در يك اسلايد 2. معرفي متغيرها: تعريف نظري و عملياتي متغيرهاي مورد بررسي در يك اسلايد 3. بيان مساله: حداكثر در 4 محور و با ارايه پرسش اصلي(5خط) در يك اسلايد 4. اهميت و ضرورت تحقيق: حداكثر در 5 محور (5خط) در يك اسلايد 5. ادبيات پيشينه: در سه محور : نتايج تحقيقات داخلي، خارجي و نظريه ها در سه اسلايد 6. اهداف تحقيق: در دو بخش هدف كلي و اهداف ويژه در دو اسلايد 7. فرضيه ها يا سؤالات: فرضيه يا سووال مطرح مي شود در يك اسلايد 8. جامعه و نمونه: معرفي جامعه و روش نمونه گيري و تعداد نمونه منتخب در يك اسلايد 9. روش تحقيق: معرفي روش تحقيق منتخب و دليل انتخاب آن در يك اسلايد 10. روش هاي آماري: معرفي روش هاي آماري منتخب و دليل انتخاب آنها در يك اسلايد 11. ابزار جمع آوري اطلاعات: معرفي ابزار جمع آوري و شيوه جمع آوري اطلاعات در يك اسلايد 12. جدول زمان بندي انجام كار: ارايه جدول زمان براي براي تحقيق تا پايان كار در يك اسلايد

http://www.hghasemi.com/d.asp?id=25922

انشجويان مقاطع تحصيلي كارشناسي ارشد (فوق ليسانس) يا دكتري بايد در پايان دوره تحصيلي خود يك كار تحقيقي ارزشمند ارائه دهند تا نشان دهند كه صلاحيت علمي و پژوهشي لازم را پيدا كرده‌اند. بويژه در مقطع دكتري با نوشتن رساله اثبات مي‌كنند كه به حدي از رشد و كمال علمي رسيده‌اند كه قادرند با رعايت روش‌هاي علمي تحقيق، پژوهش‌هاي جديد انجام دهند، در مورد موضوعات رشته علمي خود اظهار نظر نمايند و با كشفيات جديد خود قلمرو و حوزه معرفتي رشته علمي مربوط را گسترش دهند. از سوي ديگر كار پژوهشي دانشجو رابطه مستقيمي با قضاوت ديگران درباره شخصيت و توانايي علمي او دارد.

بنابراين دقت، توجه و همت زايدالوصف او را در اين مرحله حساس از دوره تحصيلي طلب مي‌كند. وقتي رساله يا پايان‌نامه تحصيلي به پايان رسيد بايد جمعي از صاحب‌نظران، استادان و متخصصان رشته تحصيلي دانشجو آن را ملاحظه نمايند و نظرات خود را درباره آن ارائه دهند. از اين رو پديده‌اي به نام دفاع از پايان‌نامه تحصيلي وجود دارد كه در واقع به منزله ارزيابي و سنجش توانايي علمي دانشجوست.

 

 

دانشگاه يا مؤسسه محل تحصيل دانشجو پس از پايان كار تحقيق وي اقدام به برگزاري جلسه دفاع مي‌نمايند. قبل از جلسه دفاع، گزارش تحقيق آماده شده به صورت دست‌نويس يا تايپ شده براي استادان و اعضاي جلسه دفاع ارسال مي‌گردد تا آن را مطالعه كنند. شركت‌كنندگان در جلسه دفاع را افراد زير تشكيل مي‌دهند:

1) هيأت داوراني كه متخصصان همان رشته بوده و معمولاً استاد راهنما، استادان مشاور نيز در آن عضويت دارند و نقش اصلي به عهده استاد راهنماست.

2) علاقه‌مندان به موضوع تحقيق مانند: دانشجويان، محققان، استادان و ساير افراد كه در جلسه دفاع شركت مي‌كنند.

3) دانشجو كه گزارش تحقيق خود را به جلسه ارائه داده به سؤالات هيأت داوران پاسخ مي‌دهد تاريخ برگزاري جلسه دفاع معمولاً به وسيله آگهي در جعبه اعلانات يا با ارسال نامه و نظاير آن توسط دانشكده به اطلاع عموم رسانده مي‌شود تا كساني كه علاقه‌مند به شركت در جلسه دفاع باشند بتوانند در آن حضور يابند. معمولاً طول زمان برگزاري جلسه دفاع بين 5/1 تا 2 ساعت در‌نظر گرفته مي‌شود و به اطلاع مجريان، دانشجويان و هيأت داوران مي‌رسد.

در برگزاري مراسم دفاع مراحل زير به ترتيب انجام مي‌پذيرد:

مرحله اول: استقرار هيأت داوران، دانشجو، شنوندگان و مهمانان و علاقه‌مندان در محل‌هاي مخصوص

مرحله دوم: اعلام برنامه جلسه دفاع توسط مجري و قرائت كلام الله مجيد، حدود 5 دقيقه

مرحله سوم: افتتاح جلسه دفاع به وسيله استاد راهنما و اظهارنظر راجع به تحقيق و نقش و شخصيت دانشجو، حدود 5 دقيقه

مرحله چهارم: ارائه گزارش تحقيق به وسيله دانشجو به شرح زير، حدود 50 دقيقه 1-ابراز تشكر از استادان راهنما، مشاور، كليه همكاران و مساعدت‌كنندگان و سپس بيان انگيزه انتخاب موضوع و ضرورت و اهميت انجام تحقيق، حدود 5 دقيقه 2-بيان روش تحقيق شامل مسأله و سؤالات تحقيق، فرضيه‌ها، روش‌هاي نمونه‌گيري و حجم نمونه، روش‌هاي گرد‌آوري اطلاعات، شيوه استخراج، تنظيم و طبقه‌بندي داده‌ها، روش تجزيه و تحليل اطلاعات و ابزارهاي به كار گرفته شده، زمان، بودجه و نيروي انساني صرف شده و اشاره به خلاقيت‌ها و نوآوري‌ها در ارتباط با روش‌هاي كار، حدود 15 دقيقه 3-بيان داده‌ها و نتايج كار، ارزيابي فرضيه‌ها (تأييد يا رد آنها) اعلام نظر و پيشنهاد، اشاره به فرايند و نتيجه كار، زمنيه‌هاي به كار‌بستن نتايج تحقيق، پيشنهادهاي تازه براي تداوم تحقيقات درباره موضوع مورد علاقه و غيره، حدود 25 تا 30 دقيقه

مرحله پنجم: اظهار نظر و سؤال از دانشجو به وسيله هيأت داوران با توجه به گزارش تحقيق و اظهارات دانشجو در جلسه دفاع، حدود 30 تا 60 دقيقه

مرحله ششم: شور هيأت داوران و اعلام نظر نهايي درباره پايان‌نامه، حدود 15 تا 30 دقيقه

مرحله هفتم: اعلام رأي نهايي هيأت داوران پس از اتمام بررسي يا رأي‌گيري به وسيله استاد راهنما، حدود 5 دقيقه نكات قابل ذكر: 1) دانشجو بايد مراقب وقت خود باشد و سعي كند گزارش خود را به طور خلاصه و رسا به جلسه ارائه كند و از حاشيه روي و توضيحات اضافي پرهيز نمايد تا بتواند در وقت مقرر حق مطلب را ادا كند و گزارش توجيهي خوبي به هيأت داوران و جلسه ارائه نمايد. 2) در فاصله زماني كه هيأت داوران كار شور و بررسي و اظهار نظر درباره پايان‌نامه را انجام مي‌دهد فرصت مناسبي براي بحث و گفت و گو بين دانشجو و شركت‌كنندگان در جلسه دفاع در خارج از محيط جلسه است آنها مي‌توانند سؤالات خود را درباره موضوع تحقيق و نيز گزارش آن با دانشجو در ميان بگذارند البته اين كار در رأي هيأت داوران تأثيري ندارد. نکات مهم در جلسه دفاع از پايان نامه چکيده نقش مهمي در ارائه پايان نامه دارد چون داوران به ندرت کل پايان نامه را مطالعه مي کنند و بيشتر به چکيده توجه مي کنند.از نظر داوران چکيده بايد شامل موارد زير باشد: مقدمه اي براي موضوع در چند سطر، بيان مساله تحقيق که مي تواند شامل ادبيات تحقيق هم شود در 1 پاراگراف،روش شناسی تحقيق در 2يا 3 سطر،يافته هاي تحقيق دريک پاراگراف و نهايتا تفسر از نتيجه ها و بحث در يک پاراگراف • ارائه مساله بايد کاملا دقيق باشد و دقيقا متن ان به صورت بيان يک مساله باشد نه ضرورت ان.يعني پژوهشگر بايد دقيقا ماهيت مساله بودن ان را بيان کند نه اينکه بگويد اين موضوع از اين لحاظ ضروري است بلکه بگويد اين يک مساله است که بايد بنا به اين دلايل برطرف شود.

• در مرور ادبيات تحقيق بايد هدف مطرح ساختن ارائه اطلاعات و دانشي باشد که در اين زمينه امده است باشد و بايد معلوم شود چرا با وجود همه ادبيات موجود در اين زمينه اين موارد را گزينش کرديم .ملاک گزينش ادبيات تحقيق بايد نوع مساله و نوع سوالات موجود در تحقيق باشد.
• در مرور ادبيات تحقيق،محقيق بايد حضور خود را نشان دهد مثلا بايد از يافته هاي يک محقق که ادبيات ان را مطالعه کرده انتقاد کند و يا معلوم کند که اين اطلاعات چه رابطه اي با تحقق او دارد.
• اگر از مدل يا شاخصي در تحقيق استفاده مي کنيد بايد هر کدام را ارزيابي کنيد و دليل استفاده را بگوييد و يا اگر مدلي يا شاخصي را نام مي بريد ولي در تحقيق از ان استفاده نمي کنيد بايد توضيح چراي رد اين مدل را در استفاده در اين پايان نامه توضيح دهيد.
• بايد بر اساس مساله موجود مدل انتخاب کرد و يا اگر در اين ميان براي تحقيقتان مدل جديدي مي توانيد ارائه دهيد بسيار خوب است و اگر مدل را خودتان از ترکيب يا اصلاح مدلها بدست اورده ايد حتما در دفاع از پايان نامه اين موضوع را پررنگ کنيد .
• روش شناسي خود را چه در تحقيق و چه در ارائه کاملا مشخص کنيد که کمي است ،کيفي است يا ترکيبي. • اکثر محققين در پايان نامه ها مطالعه موردي انجام مي دهند ولي ان را يک پژوهش پيمايشي اعلام مي کنند بايد دقت کنيد که در اين موارد بگوييد رويکرد مطالعه موردي بوده است با استفاده از روش پيمايشي يا روشهاي ديگري که استفاده کرده ايد.
• اگر در گرداوري اطلاعات از پرسشنامه استفاده کرده ايد چون احتمالا خود پرسشنامه اي بودن داده ها را يک محدوديت مي دانيد بهتر است از روشهاي برطرف کردن اين محدوديت استفاده کنيد مثل روشهاي 3 بعدي کردن اطلاعات يا جمع اوري داده در زمانهاي مختلف و يا مصاحبه.در هر صورت اگر از اين روشهاي استفاده کرديد حتما وحتما در دفاع خود از انها ياد کنيد و بگوييد که محدوديت پرسشنامه را با اين روشها جبران کرديد. • حتما در دفاع از پايان نامه خود در مورد دقت و روايي پرسشنامه هاي خود سخن بگوييد و به طوردقيق توضيح دهيد که چگونه روايي و اعتبار ان را بدست اورده ايد مثلا اگر ازمون ازمايشي از پرسشنامه ها به عمل اورديد حتما بگوييد اين کار را کرده ايد حتي تعداد پرسشنامه ها را هم بياوريد.و از نام اساتيدي که در اين مسير به شما کمک کرده اند نيز استفاده کنيد.
• در پيشنهاد دهي پاياني پرسشنامه بايد به مسائل محيط زيستي ،حقوق شهروندي،اخلاقيات،و … توجه کنيد و اگر پيشنهادي يکي از اين موارد را نقض مي کند حتما توضيح دهيد که چرا با وجود اين مساله شما اين پيشنهاد را مي دهيد. داور بايد مشاهده کند که شما همه زواياي پيشنهادتان را مي شناسيد و حتي براي جنبه هاي مضر ان نيز توضيحي داريد.
• اگر مطالعه شما در نهايت منافعش به گروه خاصي مي رسد بايد معلوم کنيد گروه چه خصوصياتي دارد.مثلا اگر منافع نتايج شما به کودکان زير 8 سال مي رسد اين را مشخص کنيد.
• در نگارش نام خود چه در پايان نامه چه در پاورپوينت حتما خود را پژوهشگر يا محقق تعريف کنيد و اصلا از کلمه مولف و يا نگارنده استفاده نکنيد. • سوالات و اهداف در تحقيقتان بايد واضح ،صريح و ساده باشد و پيچيدگي در ان نباشد.به طوريکه خواننده ان را به راحتي درک کند.
• اگر چندين تعريف در مورد موضوع خاصي ارائه مي دهيد.حتما صريحا اعلام کنيد که از کدام تعريف در پايان نامه خود استفاده مي کنيد.و اساس پايان نامه شما بر اساس اين تعريف است.مثلا بنويسيد و بگوييد(در دفاع):اساس پايان نامه من روي اين تعريف است و يا از اين تعريف استفاده مي شود. • دفاع از پايان نامه شما 50% نمره پايان نامه شما مي باشد پس با اعتماد به نفس ،قوي و مغرورانه از ان دفاع کنيد.
• در طراحي پاورپوينت جلسه دفاع خود دقت کنيد ،از رنگ هاي تيره استفاده نکنيد،سعي کنيد از متحرک سازي در پاورپوينت تا حد ممکن استفاده کنيد(مثلا اگر در يک جدول يه يک عدد رسيده ايد و اين عدد را مي خواهيد در ان اسلايد نشان دهيد،عدد مورد نظر را به شکل متحرک وارد صفحه کنيد و در جاي مورد نظر قرار دهيد.)،پاورپوينت خود را با عنوايني که مي خواهيد از انها صحبت کنيد ،نکات اساسي ،جداول ،نمودارها،مدلها ارائه دهيد،از نوشتن توضيحات طولاني در پاورپوينت بپرهيزيد چون ارزش کار شما را پايين مي اورد و ديگر جذابيتي براي داوران ندارد.داور شما بايد از تماشاي پاورپوينت شما لذت ببرد و مشتاق باشد که در زمان گوش کردن به شما ان را نيز مطالعه و مشاهده کند ،اگرپاورپوينت شما از جملات پر شده باشد ديگر حتي به ان نگاه نمي اندازد و به مشکلات کار شما دقت مي کند اما پاورپوينت خوب و زيبا و جذاب مي تواند ذهن داوران را از روي مشکلات کار شما به نقاط قوت کار شما انتقال دهد.
• حجم پايان نامه شما نيايد زياد باشد.حجم مورد نظر اکثر داوران پايان نامه اي با 20-30 هزار کلمه مي باشد البته در مورد رساله دکتري اين رقم به 60-80 هزار کلمه مي رسد.
• اگر از حروف اختصاري در پايان نامه خود استفاده مي کنيد .حتما در اولين جايي که از ان نام برديد ان را تعريف کنيد(مثلا IT=Information Technology)
• اگر حجم پايان نامه شما زياد شده است و لازم است بخشي را حذف کنيد ،مي توانيد حذفيات را در بخش پيوست پايان نامه ارائه دهيد. • مي توانيد نام کتابها و مطالبي که در رابطه با پايان نامه خود از ان استفاده کرديد ولي از انها در پايان نامه خود استفاده نکرديد در کتاب نامه پايان نامه خود بياوريد.
• از يک روش واحد براي رفرنس دهي استفاده کنيد.روش مورد نظر داوران اکثرا روش APAمي باشد. • در ابتداي دفاع خود ابتدا از اساتيدي که شما را در اجراي ان کمک کرده اند و اساتيد که در جلسه دفاع حضور دارند با ذکر نامشان تشکر کنيد.در پايان پاورپوئينت خود نيز از اين افراد نام برده و از تشکر خود را اعلام کنيد. در پايان جلسه دفاع بار ديگر از اين افراد و افراد حاضر در سالن تشکر کنيد. • شما يک محقيق هستيد و نه يک دانشجو در مقابل اساتيد ،شما بهتر از هر فردي از زواياي تحقيقتان مطلعيد پس با قدرت و جسارت از ان دفاع کنيد.و اين را به خاطر داشته باشيد که شما در مورد تحقيقتان از داوران بيشتر مي دانيد و اين شما هستيد که با دفاع خود بايد از ان را درخشان کنيدپس با گفتن اينکه من نگرانم يا استرس دارم خود و کارتان را ضعيف نشان ندهيد.شما بايد درجلسه دفاع خود ثابت کنيد که ديگر يک کارشناس ارشد و محقق مي باشيد .حتي طوري برخورد کنيد که نشان دهد شما به کارتان و نتايجتان 100% اعتماد داريد و به هيچ وجه ايرادي بر ان وارد نيست. کمي خود بزرگ بيني و شکست ناپذيري در اينجا بد نيست.اين به داوران القا مي کند که شايد واقعا کار شما فوق العاده است و حتما نقصي ندارد.پس به هيچ وجه شکسته نفسي نکنيد(اينجا کاربردي ندارد)
• در هنگام دفاع خود بر روي اسلايدهايي که در ان مدل يا جدول مهمي و يا نموداري را ارائه داده ايد بيشتر مکث کنيد و اجازه دهيد تصوير اين مدل در ذهن داوران نقش ببنند. با اعتماد به نفس از انها سخن بگوييد .
• همه نکات مثبتي که کارتان دارد،همه زحماتتان را ،همه کارهايي که براي بهبود کارتان انجام داديد را در دفاع خود ذکر کنيد طوري که داوران احساس کنند شما کار بزرگي را به انجام رسانده ايد.
• وقت دفاع خود را رعايت کنيد.شايد به شما 20-30 دقيقه وقت براي دفاع دهند بهتر است براي خود 25 دقيقه در نظر بگيريد و قبلا دفاع خود را در اين محدوديت زماني تمرين کنيد .
• از مطالبي که در دفاع خود مي خواهيد مطرح کنيد نت برداري کنيد زيرا با وجود استرس شايد بعضي از انها را فراموش کنيد.نيم نگاهي به انها انداختن مي تواند به شما در ياداوري کمک کند.
• حتي اگر به شما تذکر داده شده است که در 20دقيقه دفاع کنيد باز هم سعي کنيد در زمان مورد نظر خود ان را انجام دهيد.چون بعدا اگر چيزي را از قلم بيندازيد داوران ان را نقص مي بينند و بعد که مي گوييد شما گفتيد در اين محدوده زماني دفاع کنيد مي گويند “2-3 دقيقه بالا و پايين مهم نيست اما اين موضوع که شما مطرح نکرديد مهم است”.پس اجازه دهيد با ارامش کار خود را در زماني که خودتان قبلا تمرين کرده ايد به اتمام برسانيد .
• از استفاده واژه هاي عربي و انگليسي بپرهيزيد و سعي کنيد در صورت امکان از کلمات فارسي استفاده کنيد.به مفهوم کلمات دقت کنيد مثلا شايد در اکثر کتابها بيايد تسهيم دانش اما شما بايد توجه کنيد که شما بايد از کلمه به مشارکت گذاري دانش استفاده کنيد چرا که تسهيم دانش به معني ان است که هر فرد سهم خود را بر مي دارد اما به اشتراک گذاري معني ديگر دارد.
• در دفاع خود دقت کنيد به گونه اي بايد دفاع کنيد که افراد داخل سالن که از تحقيق شما بي اطلاع هستند کاملا موضوع را درک کنند و بايد روان ،پيوسته و ساده مطالب را بيان کنيد.
• توجه کنيد که داوران کمتر متن کل پايان نامه را مطالعه مي کنند بلکه چکيده،و فصل 3 پايان نامه شما که حاوي روش شناسي است را مطالعه مي کنند پس سعي کنيد اين بخش ها را به دقت و ظرافت بنويسيد.
• بيشترين خطاهايي که داوران مي گيرند روي مسائل روش شناسي تحقيق مي باشدچرا که اکثرا در رابطه با موضوع شما اطلاعي ندارند اما در مورد روش تحقيق خوب مي دانند پس سعي کنيد روي اين بخش چه در نگارش و چه در دفاع دقت کنيد.

 

تاریخچه کلی تئوری سیستم های خاکستری

شکل گیری سریع و رشد تئوری های جدید علمی به یکی از قسمت های مهم علم و تکنولوژی نوین بدل شده است. برای مثال، از سال1940 تئوری سیستم هایی چون فناوری اطلاعات، ریاضیات فازی، سایبرنتیک، سینرژیک، تئوری محدودیت، تئوری بی نظمی، سیستم های دینامیکی و بسیاری تئوری های دیگر ارائه شده اند. تئوری سیستم های خاکستری هم از جمله این تئوری ها است که در ابتدای دهه 1980 ارائه شد.

در سال1982، پروفسور جولانگ دنگ اولین نقاله تحقیقی خود را در ارتباط با مفاهیم و تئوری خاکستری در مجله بین المللی کنترل و سیستم ها تحت عنوان مسائل کنترل سیستم های خاکستری به چاپ رسانید. انتشار این مقاله نقطه آغازین و تولدی برای تئوری سیستم های خاکستری پس از سال ها مطالعه و تحقیقات گذشتگان بود. این تئوری به سرعت مورد توجه مراکز علمی- دانشگاهی، تحقیقاتی و کاربردی قرار گرفت. بسیاری از اساتید برجسته جهان و حتی سردبیر مجله و استاد دانشگاه هاروارد و بسیاری از صاحب نظران دانشگاهی به تحسین این تئوری پرداخته و نظرات خود را بیان کردند. در مدت کوتاهی قریب به دو دهه، تئوری سیستم های خاکستری به سرعت رشد و گسترش یافت و به طور گسترده ای در ارزیابی، مدل سازی، پیش بینی، تصمیم گیری و كنترل به کار گرفته شد و نتایج قابل توجهی نیز ارائه کرد.

-جایگاه تئوری سیستم های خاکستری در علوم بین رشته ای

بر اساس دیدگاه های مختلفی که افراد در طول زمان درباره یک واقعیت کسب می کنند، می توان صرف نظر از این که آن واقعیت چیست، راه های مختلفی برای شناخت و دسته بندی آن معرفی کرد. براساس توانمندی های بشری مانند حافظه، تصور و قضاوت فرانسیس بیکن به این نتیجه رسید که علم را می توان به سه دسته تقسیم بندی نمود: تاریخ، هنر و فلسفه. بعدها دانشمندانی چون هگل و انگل(1971) دسته بندی های دیگری از علوم ارائه نمودند. پروفسور گوان در سال1981 در کتاب کلیات علوم می نویسد که علوم و تکنولوژی را می توان به علم طبیعی، علم اجتماعی و علم اندیشیدن تفکیک نمود. پروفسور چین در سال 1988 بیان می کند که علوم را می توان به چند بخش تقسیم نمود: علوم طبیعی، علوم اجتماعی، علوم سیستمی، فلسفه، علوم انسان شناسی و علوم ریاضیات. سپس هر یک از این بخش ها را به سه گروه علوم پایه، علوم فنی و علوم مهندسی تقسیم می نماید.

سیفنگ لیو در کتاب اطلاعات خاکستری از منظر تئوری سیستم های خاکستری، مسایل علمی مختلف را بر اساس پیچیدگی و عدم قطعیت آن دسته بندی می کند؛ سپس متدلوژی های مختلف برای مواجهه با آنها را مشخص می کند. با این روش جایگاه تئوری سیستم های خاکستری را در ارتباط فی ما بین علوم مشخص می کند

1-   پيچيده نيمه قطعي(تئوري سازماندهي فردي)

2-   قطعي نيمه پيچيده(تحقيق در عمليات)

3- ساده نيمه قطعي(تئوري منطق و شهود)

4- غيرقطعي نيمه پيچيده(تئوري سيستم هاي خاكستري)

5- پيچيده قطعي(تئوري سيستم هاي عمومي)

6- پيچيده غيرقطعي(رياضيات غير خطي)

7- ساده غيرقطعي(رياضيات فازي،آمار واحتمالات)

8- ساده قطعي(رياضيات)

در نتیجه می توان گفت که در مقایسه با آمار و احتمالات و ریاضیات فازی که با مسائل ساده و عدم قطعیت رو برو هستند، تئوری خاکستری به دلیل مواجهه با مسائل نیمه پیچیده و غیرقطعی از جایگاه بالاتری برخوردار است و به منظور حل مسائل پیچیده در شرایط عدم قطعیت می توان از ریاضیات غیر خطی بهره برد.

سیستم های دارای عدم قطعیت و ویژگی های آن

در مطالعه سیستم ها بدلیل مزاحمت عوامل مختلف بیرونی و درونی سیستم و نیز محدودیت های زیستی ادراک بشری، اطلاعات افراد از سیستم معمولاً غیرقطعی است. سیستم های با عدم قطعیت ویژگی های متفاوتی دارند که در ادامه به آنها اشاره می شود:

2-1- اطلاعات غیرکامل

یکی از اصلی ترین ویژگی های سیستم های با عدم قطعیت وجود اطلاعات غیرکامل است. عدم قطعیت موجود در سیستم های اجتماعی، اقتصادی و مطالعات علمی که به دلیل نداشتن اطلاعات کامل است اغلب ریشه در موارد زیر دارد:

ü     اطلاعات درباره پارامتر های سیستم غیرکامل است.

ü     اطلاعات در باره ساختار سیستم ناکامل است.

ü     اطلاعات درباره مرزهای سیستم ناکامل است.

ü     اطلاعات درباره رفتار سیستم ناکامل است.

به عنوان نمونه در علوم کشاورزی، حتی اگر کلیه اطلاعات مربوط به زمین زیرکشت، کیفیت دانه، کود، آبیاری و غیره مشخص باشد باز هم برآورد کمّیت محصول و به تبع آن درآمد سالیانه مشکل خواهد بود؛ زیرا اطلاعات ما در خصوص برخی از عوامل مؤثر در سیستم از جمله کیفیت نیروی کار، سطح تکنولوژی به کار رفته، شرایط آب هوایی، محیط طبیعی و… ناشناخته یا مبهم است. در خصوص مطالعه بر روی کنترل حشرات ممکن است اطلاعات ما درباره رابطه بین حشره مورد نظر و طعمه آن، دشمن مورد مطالعه و طعمه، یک دشمن با سایر دشمنان، حشره مورد مطالعه و سایر حشرات و … میسّر نباشد. در سیستم اقتصادی موضوع تعدیل قیمت به دلیل عدم وجود اطلاعات یا شناخت کافی تصمیم گیرندگان نسبت به تأثیر تغییرات قیمت بر مصرف کنندگان و نظایر موضوعی بسیار پیچیده است. مطالعه سیستم های الکتریکی به دلیل ماهیت تصادفی عوامل این سیستم ها مانند جریان و ولتاژ به سختی صورت می پذیرد. تحلیل سیستم های اقتصادی اجتماعی به طور کلی مشکل است زیرا تأثیر ورودی ها بر خروجی ها، تفکیک عوامل درونی از بیرونی و مرز سیستم به سادگی قابل تبعیین نیست.

2-2- عدم دقت داده ها

یکی دیگر از ویژگی های اساسی سیستم های غیرقطعی عدم دقتی است که بطور طبیعی در داده های در دسترس وجود دارد. عدم دقت داده ها به خطاها یا انحرافات داده ها از مقدار واقعی آن اشاره دارد. دلایل بروز این عدم قطعیت را می توان در سه نوع زیر دسته بندی نمود:

2-2-1- عدم دقت از نوع مفهومی

عدم دقت از نوع مفهومی بیشتر به نوع بیان وقایع، رخداد ها، مفاهیم و علایق برمی گردد. به عنوان نمونه مفاهیمی چون بزرگ، کوچک، زیاد، کم، چاق، لاغر، زشت، زیبا و جوان دارای عدم دقت از نوع مفهومی هستند، به این دلیل که تعریف شفاهی از آن ها وجود ندارد یا به عبارت بهتر به کارگیری مقادیر کمی دقیق برای تبیین این مفاهیم بسیار سخت است.

2-2-2- عدم دقت از نوع سطح

این نوع از عدم دقت به واسطه ی تغییر در سطح مطالعه یا شناخت مساله ایجاد می شود. اگر مسأله در سطح کلان یا کل سیستم نگریسته شود یا شناخت مفهومی مدنظر باشد، داده های موجود یا در دسترس می تواند دقیق باشد. اما در همین مسأله اگر از سطح پایین تری نگریسته شود یا شناخت جزیی تری از مسأله مدنظر باشد داده ها به داده های غیردقیق تبدیل می شوند. بعنوان نمونه می توان قد یک فرد را به سانتی متر بطور دقیق گفت. در حالی که اگر قد فرد در حد ده هزارم مد نظر باشد، داده قبلی غیردقیق محسوب می شود.